Τα πεπτικά έλκη προκαλούνται από τη μακροχρόνια χρήση ορισμένων φαρμάκων, καθώς και από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. pylori), μια λοίμωξη που απαιτεί θεραπεία με αντιβιοτικά.
Ωστόσο, η τήρηση μιας δίαιτας για το έλκος μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του πόνου και του ερεθισμού που σχετίζονται με αυτές τις πληγές στο βλεννογόνο του στομάχου, του οισοφάγου ή του λεπτού εντέρου.
Ορισμένες τροφές, όπως τα μούρα και τα σταφύλια, βοηθούν στην αποκατάσταση των κατεστραμμένων ιστών, ενώ το αλκοόλ και τα πικάντικα τρόφιμα, για παράδειγμα, ερεθίζουν το φυσικό στρώμα προστασίας του πεπτικού συστήματος και μπορούν να επιδεινώσουν τα έλκη.
Αυτό το άρθρο θα εξηγήσει ποιες τροφές πρέπει να τρώτε και ποιες να αποφεύγετε αν έχετε έλκος στομάχου.
Τί σημαίνει μια δίαιτα για την αντιμετώπιση του έλκους;
Η δίαιτα για το έλκος είναι ένα διατροφικό πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για να ανακουφίσει από τα συμπτώματα του πεπτικού έλκους, να αποτρέψει τις εξάρσεις του και να εμποδίσει την ανάπτυξη περισσότερων ελκών στο μέλλον.
Είναι σχεδιασμένη για να:
- διορθώσει τις διατροφικές ελλείψεις που συμβάλλουν στα συμπτώματά σας
- παρέχει τις πρωτεΐνες και άλλα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα σας για να θεραπευτεί
- σας βοηθήσει να αποφύγετε τροφές που ερεθίζουν το έλκος
- βοηθήσει με συναφείς παθήσεις όπως η νόσος του Crohn, η κοιλιοκάκη ή οι βακτηριακές λοιμώξεις
Η δίαιτα για το έλκος θα πρέπει να ακολουθείται μαζί με οποιεσδήποτε άλλες θεραπευτικές συστάσεις από τον ιατρό σας.
Πολλά πεπτικά έλκη προκαλούνται από τη μακροχρόνια χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), τα οποία είναι δυνατόν να βλάψουν την επένδυση του πεπτικού σας συστήματος. Άλλα πάλι οφείλονται στο H. pylori. Μια δίαιτα για το έλκος περιέχει τροφές με αντιβακτηριδιακή δράση και ενώσεις που ενισχύουν την επούλωση της πληγής και στις δύο περιπτώσεις.
Μια ανασκόπηση του 2021 για τα φαρμακευτικά φυτά που δημοσιεύθηκε στο Journal of Drug Delivery & Therapeutics εξέτασε μια σειρά από φυσικές θεραπείες, συμπεριλαμβανομένων των πολυφαινολών. Οι πολυφαινόλες είναι ένας τύπος αντιοξειδωτικής ουσίας που βρίσκεται σε πολλές φυτικές τροφές και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του πεπτικού έλκους.
Ορισμένες πολυφαινόλες βοηθούν στην ταχύτερη επούλωση των ελκών του στομάχου, ενώ άλλες έχουν αντιβακτηριδιακή δράση και βοηθούν στην εξόντωση του H. pylori. Οι πολυφαινόλες στο πράσινο τσάι είναι δυνατόν να κατευνάσουν τη φλεγμονή και να βοηθήσουν στην ενίσχυση του βλεννογόνου ιστού που επενδύει εσωτερικά το στομάχι.
Τροφές που πρέπει να τρώτε και τροφές που πρέπει να αποφεύγετε όταν έχετε έλκος
Επιλέξτε αυτά τα τρόφιμα
- Φρούτα
- Λαχανικά
- Όσπρια
- Άπαχα κρέατα όπως κοτόπουλο χωρίς πέτσα και άπαχο μοσχαρίσιο κρέας
- Ψάρια και θαλασσινά
- Αυγά
- Πλήρη τρόφιμα σόγιας, όπως το τόφου ή το τέμπε
- Γαλακτοκομικά τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως κεφίρ ή γιαούρτι
- Υγιεινά λίπη όπως το ελαιόλαδο, το αβοκάντο και οι ξηροί καρποί
- Πλήρη και τριμμένα δημητριακά
- Πράσινο τσάι
- Βότανα και μπαχαρικά (ήπια, φρέσκα ή αποξηραμένα)
Αποφύγετε αυτά τα τρόφιμα
- Αλκοόλ
- Καφέ ( κανονικό, ντεκαφεϊνέ)
- Καφεϊνούχα τρόφιμα και ποτά
- Γάλα ή κρέμα γάλακτος
- Λιπαρά κρέατα
- Τηγανητά ή τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά
- Τρόφιμα με πολλά μπαχαρικά
- Αλμυρά τρόφιμα
- Εσπεριδοειδή και χυμούς
- Ντομάτες/προϊόντα ντομάτας
- Σοκολάτα
Οι καλύτερες επιλογές
Φρούτα: περιέχουν χρήσιμες φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά. Τα μούρα, τα μήλα, τα σταφύλια και τα ρόδια είναι από τις καλύτερες προτάσεις για την παροχή θεραπευτικών πολυφαινολών. Εάν τα εσπεριδοειδή ή οι χυμοί όπως το πορτοκάλι ή το γκρέιπφρουτ σας προκαλούν παλινδρόμηση, αποφύγετέ τα.
Λαχανικά: Τα φυλλώδη χόρτα, τα έντονα κόκκινα και πορτοκαλί λαχανικά και τα σταυρανθή λαχανικά (όπως το μπρόκολο, το κουνουπίδι και το λάχανο) είναι γεμάτα με βιταμίνες και αντιοξειδωτικά που είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για τη συνολική υγεία σας και την επούλωση του έλκους. Αποφύγετε τις πικάντικες πιπεριές και τις ντομάτες ή τα προϊόντα που παρασκευάζονται από αυτές, αν σας προκαλούν παλινδρόμηση. Περιορίστε τα ωμά λαχανικά επειδή είναι πιο δύσκολο να τα χωνέψετε.
Άπαχες πρωτεΐνες: Τα πουλερικά χωρίς πέτσα, το άπαχο μοσχαρίσιο κρέας όπως το φιλέτο ή το ψαρονέφρι, τα ψάρια, τα αυγά, το τόφου, το τέμπε, τα ξηρά φασόλια και ο αρακάς είναι εξαιρετικές πηγές πρωτεΐνης με λίγα λιπαρά. Τα λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, το σκουμπρί και οι σαρδέλες παρέχουν ωμέγα-3 λιπαρά, τα οποία μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή και μπορεί να είναι χρήσιμα στην πρόληψη ενός νέου έλκους.
Γαλακτοκομικά που έχουν υποστεί ζύμωση: Προϊόντα όπως το κεφίρ και το ελληνικό γιαούρτι παρέχουν προβιοτικά (χρήσιμα βακτήρια) σε συνδυασμό με πρωτεΐνες, επομένως αποτελούν καλές επιλογές.
Ψωμί και δημητριακά: Το ψωμί ολικής άλεσης και τα δημητριακά ολικής άλεσης ή τα σπασμένα δημητριακά, όπως η βρώμη, η κινόα, το φάρρο, το κεχρί ή το σόργο, είναι καλές πηγές φυτικών ινών που πρέπει να τα ενσωματώσετε στη διατροφή σας.
Βότανα και μπαχαρικά: Τα καυτερά, πικάντικα τρόφιμα συνήθως δεν επιτρέπονται σε μια δίαιτα για το έλκος, αλλά μια ανασκόπηση μελετών σχετικά με τα τρόφιμα και το H. pylori διαπίστωσε ότι ορισμένα μπαχαρικά που προστίθενται για γεύση βοηθούν επίσης στη θανάτωση των βακτηρίων. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ελεύθερα τα περισσότερα ήπια βότανα και μπαχαρικά, επειδή είναι πηγές αντιοξειδωτικών. Οι καλύτερες επιλογές είναι ο κουρκουμάς, η κανέλα, το τζίντζερ και το σκόρδο, τα οποία έχουν αντιμικροβιακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Μέλι: Για γλυκαντικό, προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε μέλι αντί για ζάχαρη. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ορισμένα είδη μελιού, συμπεριλαμβανομένου ενός σπάνιου μελιού ρίγανης που καλλιεργείται στην Ελλάδα, σκοτώνουν το H. pylori και άλλα βακτήρια. Ωστόσο, αυτό έχει δοκιμαστεί μόνο σε εργαστηριακό περιβάλλον και όχι σε ανθρώπους, επομένως δεν είναι γνωστό αν το μέλι ρίγανης μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη μόλυνση από το H. pylori στο σύνολό της.
Τι να αποφύγετε
Αλκοόλ: Το αλκοόλ είναι ερεθιστικό για το στομάχι και καθυστερεί την επούλωση της πληγής. Αποφύγετε το κρασί, τη μπύρα και τα οινοπνευματώδη ποτά.
Καφεΐνη: Θα πρέπει να μειώσετε ή να σταματήσετε να πίνετε καφέ, τσάι και αναψυκτικά με καφεΐνη. Μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή οξέων στο στομάχι.
Γάλα: Υπήρξε μια εποχή που το γάλα χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία του έλκους, αλλά έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι το γάλα αυξάνει το οξύ του στομάχου. Είναι καλύτερο να το αποφεύγετε.
Ορισμένα κρέατα: Παραλείψτε όλα τα ιδιαίτερα καρυκευμένα κρέατα, τα λουκάνικα και τα τηγανητά ή λιπαρά κρέατα.
Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά: Προσπαθήστε να αποφύγετε τις μεγάλες ποσότητες προστιθέμενων λιπαρών, τα οποία μπορεί να αυξήσουν το οξύ του στομάχου και να προκαλέσουν παλινδρόμηση. Μπορεί να χρειαστεί να αποφύγετε τις σάλτσες, τις κρεμοσούπες και τις σάλτσες για σαλάτες, αλλά τα υγιεινά λίπη που περιλαμβάνονται στον κατάλογο είναι ΟΚ.
Πικάντικα τρόφιμα: Μπορεί να θέλετε να παραλείψετε οτιδήποτε είναι “καυτερό”, όπως οι πιπεριές τσίλι, το χρένο, το μαύρο πιπέρι και οι σάλτσες και τα καρυκεύματα που τα περιέχουν.
Αλμυρά τρόφιμα: Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα αλμυρά τρόφιμα μπορεί να ευνοήσουν την ανάπτυξη του H. pylori. Οι πίκλες, οι ελιές και άλλα λαχανικά που έχουν υποστεί επεξεργασία με άλμη ή ζύμωση έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι και συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης έλκους από H. pylori.
Σοκολάτα: Η σοκολάτα μπορεί να αυξήσει την παραγωγή στομαχικού οξέος και ορισμένοι άνθρωποι διαπιστώνουν ότι προκαλεί συμπτώματα παλινδρόμησης.
Πώς λειτουργεί η δίαιτα για το έλκος
Η δίαιτα για το έλκος προάγει την επούλωση των πληγών και περιορίζει τον ερεθισμό του βλεννογόνου του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου, του πρώτου τμήματος του λεπτού εντέρου που συνδέεται με το στομάχι. Περιορίζει επίσης την υπερβολική παραγωγή οξέων, η οποία μπορεί να επιδεινώσει ένα έλκος.
Δεν υπάρχουν αυστηροί κανόνες σχετικά με το ποιες τροφές πρέπει να τρώτε, αλλά προσπαθήστε να συμπεριλάβετε όσο το δυνατόν περισσότερες τροφές από την παραπάνω λίστα με τις καλύτερες επιλογές. Αποφύγετε τις τροφές που σας κάνουν να αισθάνεστε χειρότερα ή που προκαλούν παραγωγή οξέων και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Η κατανάλωση αρκετών πρωτεϊνών είναι επίσης σημαντική. Όσο το έλκος σας επουλώνεται, επιδιώξτε να καταναλώνετε περίπου 1,2 γραμμάρια πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους. Αυτό σημαίνει περίπου 100 γραμμάρια άπαχων πουλερικών ή κρέατος την ημέρα για μία γυναίκα 70 κιλών και 120 γραμμάρια την ημέρα για έναν άνδρα 100 κιλών.
Οι υπόλοιπες θερμίδες σας θα πρέπει να προέρχονται από μια ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα και λαχανικά. Οι περισσότερες φυτικές ίνες μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο έλκους, αλλά μια κορεατική μελέτη διαπίστωσε ότι οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες μείωσαν τον κίνδυνο εμφάνισης πεπτικού έλκους στις γυναίκες, αλλά όχι στους άνδρες. Καλό είναι να ρωτήσετε τον γιατρό σας σχετικά με την πρόσληψη φυτικών ινών.
