Οι επιχειρήσεις τροφίμων έχουν νομική ευθύνη να πωλούν τρόφιμα που είναι ασφαλή, κατάλληλα και σωστά επισημασμένα.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα βασικά μέτρα που μπορείτε να λάβετε για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης όταν τρώτε έξω.
Άτομα που κινδυνεύουν από τροφική δηλητηρίαση
Ορισμένοι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο από άλλους να πάθουν τροφική δηλητηρίαση.
Προσέχετε ιδιαίτερα όταν αγοράζετε, αποθηκεύετε και προετοιμάζετε τρόφιμα για αυτά τα άτομα.
Στις ευάλωτες ομάδες περιλαμβάνονται οι εξής:
- έγκυες γυναίκες
- ηλικιωμένοι
- μικρά παιδιά
- άτομα με χρόνιες παθήσεις.
Αιτίες τροφικής δηλητηρίασης
Παθογόνοι μικροοργανισμοί όπως η σαλμονέλα, το καμπυλοβακτηρίδιο και το E. coli μπορεί να βρεθούν στα ζώα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων.
Η προσοχή κατά την επεξεργασία, τη μεταφορά, την αποθήκευση, την προετοιμασία και το σερβίρισμα των τροφίμων είναι απαραίτητη για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης.
Τα βακτήρια που προκαλούν τροφική δηλητηρίαση μπορούν να πολλαπλασιαστούν πολύ γρήγορα, ιδιαίτερα σε συγκεκριμένες συνθήκες.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των βακτηρίων είναι οι εξής:
- Χρόνος – σε ιδανικές συνθήκες, ένα βακτήριο μπορεί να πολλαπλασιαστεί σε περισσότερα από 2 εκατομμύρια σε 7 ώρες.
- Θερμοκρασία – τα βακτήρια που προκαλούν τροφική δηλητηρίαση αναπτύσσονται καλύτερα σε θερμοκρασίες μεταξύ 5 °C και 60 °C. Η ζώνη αυτή αναφέρεται ως η επικίνδυνη ζώνη θερμοκρασίας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διατηρούμε τα ευπαθή τρόφιμα είτε πολύ κρύα είτε πολύ ζεστά, προκειμένου να αποφύγουμε την τροφική δηλητηρίαση.
- Θρεπτικά συστατικά – τα περισσότερα τρόφιμα περιέχουν αρκετά θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη βακτηρίων. Τούτο ισχύει ιδιαίτερα για τα τρόφιμα με δυνητικά υψηλό κίνδυνο, όπως τα γαλακτοκομικά και τα προϊόντα αυγού, το κρέας, τα πουλερικά και τα θαλασσινά.
- Νερό – τα βακτήρια χρειάζονται νερό για την ανάπτυξή τους. Χωρίς νερό, η ανάπτυξή τους είναι δυνατόν να επιβραδυνθεί ή να σταματήσει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα αποξηραμένα τρόφιμα δεν αλλοιώνονται εύκολα.
- pH – είναι το μέτρο της οξύτητας ή της αλκαλικότητας και είναι επίσης σημαντικό για τον έλεγχο της ανάπτυξης βακτηρίων. Το χαμηλό pH (όξινες συνθήκες) σταματά γενικά την ανάπτυξη βακτηρίων, αλλά όταν το pH των τροφίμων είναι ουδέτερο, όπως συμβαίνει σε πολλά τρόφιμα, τα περισσότερα βακτήρια αναπτύσσονται πολύ καλά.
Συμπτώματα τροφικής δηλητηρίασης
Τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο του βακτηρίου που προκαλεί την ασθένεια.
Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως πολύ σοβαρά.
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σχεδόν αμέσως μετά το φαγητό ή μερικές ώρες αργότερα και μπορεί να διαρκέσουν από 24 ώρες έως 5 ημέρες.
Όταν παθαίνετε τροφική δηλητηρίαση, συνήθως αντιμετωπίζετε ένα ή περισσότερα από τα εξής συμπτώματα:
- ναυτία
- κράμπες και πόνους στο στομάχι
- διάρροια
- εμετό
- πυρετό
- πονοκεφάλους.
Ορισμένα παθογόνα που μεταδίδονται μέσω τροφίμων προκαλούν άλλα συμπτώματα.
Για παράδειγμα, το παθογόνο βακτήριο Listeria μπορεί να προκαλέσει αποβολή ή μηνιγγίτιδα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια σε ευαίσθητα άτομα.
Η τροφική δηλητηρίαση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε άλλες μακροχρόνιες ασθένειες και συμπτώματα.
Τρόφιμα που μπορεί να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση
Πολλά διαφορετικά είδη τροφίμων μπορούν να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση. Τα τρόφιμα που περιέχουν επικίνδυνα βακτήρια ή ιούς μπορεί να μην έχουν διαφορετική εμφάνιση, μυρωδιά ή γεύση από τα ασφαλή τρόφιμα.
Τα βακτήρια που προκαλούν τροφική δηλητηρίαση είτε βρίσκονται εξαρχής στην τροφή είτε μεταφέρονται στην τροφή κατά την αποθήκευση, την προετοιμασία, το μαγείρεμα ή το σερβίρισμα.
Τροφές υψηλού κινδύνου
Τα βακτήρια που προκαλούν τροφική δηλητηρίαση μπορούν να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν σε ορισμένα είδη τροφίμων πιο εύκολα από ότι σε άλλα.
Τα τρόφιμα υψηλού κινδύνου είναι μεταξύ άλλων τα εξής:
- ωμό και μαγειρεμένο κρέας – όπως κοτόπουλο και κιμάς, καθώς και τρόφιμα που τα περιέχουν, όπως μαγειρευτά, κάρυ και λαζάνια
- γαλακτοκομικά προϊόντα – όπως κρέμα γάλακτος και επιδόρπια με βάση τα γαλακτοκομικά, όπως οι τάρτες κρέμας και το cheesecake
- αυγά και προϊόντα αυγών – όπως η μους
- μικρογεύματα – όπως ζαμπόν και σαλάμι
- θαλασσινά – όπως σαλάτα με θαλασσινά, πατέ, ψαροκεφτέδες, μαγειρευτά που περιέχουν θαλασσινά και ζωμό ψαριού
- μαγειρεμένο ρύζι και ζυμαρικά
- έτοιμες σαλάτες – όπως λαχανοσαλάτες με σάλτσα, σαλάτες ζυμαρικών και ριζοσαλάτες
- έτοιμες φρουτοσαλάτες
- έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα – όπως σάντουιτς, ρολά και πίτσες που περιέχουν οποιοδήποτε από τα παραπάνω τρόφιμα.
Όταν τρώτε έξω, δώστε ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο με τον οποίο παρασκευάζονται, μαγειρεύονται, αποθηκεύονται και σερβίρονται αυτές οι τροφές υψηλού κινδύνου.
Επιλέγοντας το μέρος στο οποίο (ή από το οποίο) θα φάμε
Όταν αποφασίζετε να φάτε σε ένα εστιατόριο ή να αγοράσετε φαγητό σε πακέτο, αναρωτηθείτε αν:
- τα μέλη του προσωπικού χρησιμοποιούν ξεχωριστά σκεύη και εξοπλισμό για το χειρισμό ωμών και μαγειρεμένων τροφίμων, για παράδειγμα κατά την προετοιμασία σάντουιτς
- τα μέλη του προσωπικού χρησιμοποιούν καθαρά πανιά για να σκουπίζουν τις επιφάνειες
- τα ωμά και τα μαγειρεμένα τρόφιμα είναι καλά διαχωρισμένα
- οι τουαλέτες είναι καθαρές
- το κατάστημα ή το εστιατόριο είναι γενικά καθαρό.
Οι βρώμικες συνθήκες στους κοινόχρηστους χώρους ενός καταστήματος ή εστιατορίου μπορεί να υποδηλώνουν ότι τα πράγματα μπορεί να είναι χειρότερα στην κουζίνα ή στο παρασκήνιο, όπου οι πελάτες δεν πηγαίνουν.
Συμβουλές για την αγορά τροφίμων
Όταν παραγγέλνετε τρόφιμα, να θυμάστε:
- Τα ζεστά τρόφιμα πρέπει να σερβίρονται αχνιστά (60 °C και άνω). Αποφύγετε την κατανάλωση χλιαρών τροφίμων.
- Τα κρύα τρόφιμα θα πρέπει να είναι τοποθετημένα σε πάγο ή σε ψυγείο και να τα αισθάνεστε κρύα όταν τα τρώτε (5 °C ή λιγότερο).
- Τα προκατασκευασμένα σάντουιτς και ρολά που περιέχουν ευπαθή συστατικά, όπως κρέας, ψάρι, κοτόπουλο, αυγό και τυρί, πρέπει να αποθηκεύονται σε ψυγείο ή να διατηρούνται σε θερμοκρασία δωματίου για λιγότερο από 4 ώρες.
- Μην αγοράζετε τρόφιμα με “κουρασμένη όψη” που μοιάζουν να έχουν παραμείνει σε θερμοκρασία δωματίου για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Ο κιμάς, τα χάμπουργκερ, τα τυλιγμένα ή γεμιστά ψητά και το κοτόπουλο πρέπει να είναι ψημένα μέχρι μέσα – δεν πρέπει να υπάρχει ροζ κρέας. Μην τρώτε μισοψημένα κρέατα. Επιστρέψτε τα για να ψηθούν περαιτέρω.
- Οι μπριζόλες, τα παϊδάκια και τα ολόκληρα κομμάτια κόκκινου κρέατος μπορούν να μαγειρευτούν σύμφωνα με τις προτιμήσεις σας, καθώς οι μολυσματικοί παράγοντες βρίσκονται συνήθως στην επιφάνεια του κρέατος και σκοτώνονται κατά τη διαδικασία μαγειρέματος.
- Τα φαγητά που παραλαμβάνονται από τα καταστήματα πρέπει να σερβίρονται σε κατάλληλα δοχεία για τα τρόφιμα και στην κατάλληλη θερμοκρασία.
Τι να προσέξετε σε μπουφέδες ή σε εστιατόρια self-service
Σε μπουφέδες ή εστιατόρια self-service ελέγξτε αν:
- τα τρόφιμα που πρόκειται να καταναλωθούν ζεστά αποθηκεύονται σε προθήκες για ζεστά τρόφιμα ή πάνω από εστίες με θερμοκρασία 60 °C και άνω
- τα κρύα τρόφιμα τοποθετούνται πάνω σε πάγο ή σε ψυγεία με θερμοκρασία 5 °C ή χαμηλότερη.
- κάθε πιάτο έχει τα δικά του σκεύη σερβιρίσματος
- τα φρέσκα τρόφιμα αναπληρώνονται τακτικά, αλλά δεν ρίχνονται μέσα στα υπολείμματα τροφίμων
- τα τρόφιμα καλύπτονται από κάποιο είδος προστατευτικού καλύμματος
- τα πιάτα και τα μαχαιροπήρουνα είναι καθαρά και στεγνά.
Παίρνοντας φαγητό στο σπίτι Όταν παίρνετε φαγητό από έξω, είτε πρέπει να το φάτε μέσα σε 4 ώρες είτε να το πάρετε στο σπίτι και να το βάλετε αμέσως στο ψυγείο. Φροντίστε να το φάτε μέσα σε δύο ημέρες.
Πετάξτε οποιοδήποτε τρόφιμο υψηλού κινδύνου που έχει παραμείνει στην επικίνδυνη ζώνη θερμοκρασίας μεταξύ 5 °C και 60 °C για περισσότερο από 4 ώρες.
