Η δυσανεξία στη γλουτένη είναι ένα αρκετά κοινό πρόβλημα.
Χαρακτηρίζεται από ανεπιθύμητες αντιδράσεις στη γλουτένη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη.
Υπάρχουν διάφορες πιθανές αιτίες δυσανεξίας στη γλουτένη, συμπεριλαμβανομένης της κοιλιοκάκης, της μη οφειλόμενης στην κοιλιοκάκη ευαισθησίας στη γλουτένη και της αλλεργίας στο σιτάρι.
Και οι τρεις μορφές δυσανεξίας στη γλουτένη μπορούν να προκαλέσουν πολύ κοινά συμπτώματα, πολλά από τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με την πέψη.
Αυτό το άρθρο θα εξετάσει προσεκτικά μερικά από τα πιο κοινά συμπτώματα δυσανεξίας στη γλουτένη.
Συμπτώματα κοιλιοκάκης
Η κοιλιοκάκη είναι η πιο σοβαρή μορφή δυσανεξίας στη γλουτένη.
Είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού και μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη στο πεπτικό σύστημα.
Μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένων δερματικών προβλημάτων, γαστρεντερικών προβλημάτων, αλλαγών στη διάθεση και πολλά άλλα.
Ακολουθούν μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της κοιλιοκάκης.
1. Διάρροια, δυσκοιλιότητα και δύσοσμα κόπρανα
Τα άτομα με κοιλιοκάκη εμφανίζουν φλεγμονή στο λεπτό έντερο μετά την κατανάλωση γλουτένης.
Η αντίδραση στη γλουτένη λοιπόν προκαλεί φλεγμονή στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου, βλάπτοντας τις λάχνες και τις μικρολάχνες, που είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική πέψη.
Όταν αυτές οι μικροσκοπικές δομές καταστρέφονται, το έντερο δεν μπορεί να απορροφήσει σωστά τις θρεπτικές ουσίες, οδηγώντας σε υποσιτισμό.
Η κοιλιοκάκη ορίζεται ως αυτοάνοση πάθηση επειδή το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τις εντερικές λάχνες, αν και η διαδικασία πυροδοτείται από την κατανάλωση γλουτένης.
Τα άτομα με κοιλιοκάκη έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν άλλες αυτοάνοσες ασθένειες, όπως είναι n πάθηση του θυρεοειδή και ο διαβήτης τύπου 1.
Η συχνή διάρροια μπορεί να προκαλέσει ορισμένα σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως απώλεια ηλεκτρολυτών, αφυδάτωση και κόπωση.
Επιπλέον, τα άτομα με κοιλιοκάκη μπορεί να παρουσιάσουν ωχρά και δύσοσμα κόπρανα, λόγω της κακής απορρόφησης θρεπτικών ουσιών.
2. Κόπωση
Το αίσθημα κόπωσης είναι ένα κοινό φαινόμενο μεταξύ των ατόμων με αυτοάνοσες διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της κοιλιοκάκης.
Διάφοροι παράγοντες πιστεύεται ότι συμβάλλουν στην κόπωση σε άτομα με κοιλιοκάκη:
- O χρόνιος πόνος
- Οι διαταραχές ύπνου
- Διάφορες ψυχολογικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη
Η κοιλιοκάκη μπορεί επίσης να συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σιδηροπενικής αναιμίας, μιας κατάστασης που επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να παράγει υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει αρκετές σοβαρές παρενέργειες, μεταξύ των οποίων τα μειωμένα επίπεδα ενέργειας και η κόπωση.
3. Δερματικές αντιδράσεις
Η δυσανεξία στη γλουτένη μπορεί επίσης να επηρεάσει το δέρμα μας.
Η επρητοειδής δερματίτιδα είναι μία δερματική πάθηση που εμφανίζεται σε άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη.
Πρόκειται για χρόνια αυτοάνοση και έντονα κνησμώδη δερματοπάθεια, η οποία εκδηλώνεται με πολλαπλές φυσαλίδες.
Στο ανθρώπινο δέρμα εμφανίζονται βλατίδες, πλάκες και φυσαλίδες, που συνοδεύονται από επίμονο κνησμό.
Ακολουθεί η διάνοιξη των φυσαλίδων, με αποτέλεσμα να αφήνονται στο ανθρώπινο δέρμα επιφανειακές ελκώσεις, τις οποίες καλύπτουν εφελκίδες.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα, μάλιστα, αποτελεί η συρροή των βλαβών κατά ομάδες με συμμετρική διάταξη στις επιφάνειες των άκρων, στους αγκώνες, στα γόνατα, στους γλουτούς και στη ράχη του κορμού.
Η ερπητοειδής δερματίτιδα σε ποσοστό άνω του 90% συνυπάρχει με κλινικά ή/και υποκλινικά σημεία και συμπτώματα της κοιλιοκάκης.
Τόσο η ερπητοειδής δερματίτιδα όσο και η κοιλιοκάκη εκδηλώνονται και στο βλεννογόνο του στόματος σε ποσοστό 5-10% και 20-30% αντιστοίχως.
Αν και όλοι όσοι έχουν κοιλιοκάκη είναι ευαίσθητοι στη γλουτένη, μερικοί άνθρωποι με την πάθηση δεν βιώνουν πεπτικά συμπτώματα που υποδεικνύουν κοιλιοκάκη.
Επιπλέον, αρκετές άλλες δερματικές παθήσεις έχουν δείξει βελτίωση όταν ακολουθείται από τον ασθενή δίαιτα δίχως γλουτένη. Μεταξύ αυτών είναι οι εξής:
α) Ψωρίαση.Σε αυτήν την πάθηση του δέρματος τα δερματικά κύτταρα, τα λεγόμενα κερατινοκύτταρα, δημιουργούν σκληρά στην αφή «μπαλώματα», τις ψωριασικές πλάκες, που αποβάλλονται από το σώμα μας με τη μορφή νιφάδων ή λεπιών και προκαλούν φαγούρα.
Τα σημεία που προσβάλλονται συνηθέστερα είναι οι αγκώνες, τα γόνατα, το κρανίο, το κατώτερο σημείο της μέσης μας, οι παλάμες και τα πέλματα.
β) Γυροειδής αλωπεκία. Η γυροειδής αλωπεκία είναι ένας τύπος τριχόπτωσης που εμφανίζεται όταν το τοπικό ανοσοποιητικό σύστημα του δέρματος επιτίθεται λανθασμένα κατά των τριχοθυλακίων, από τα οποία ξεκινά η ανάπτυξη των τριχών.
Η βλάβη στο θυλάκιο δεν είναι συνήθως μόνιμη.
Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα θυλάκια.
Η γυροειδής αλωπεκία είναι πιο συχνή σε άτομα ηλικίας κάτω των 20, αλλά παιδιά και ενήλικες κάθε ηλικίας μπορούν να επηρεαστούν.
Οι γυναίκες και οι άνδρες προσβάλλονται εξίσου το ίδιο.
γ) Χρόνια αυθόρμητη κνίδωση. H Xρόνια Αυθόρμητη Κνίδωση (ΧΑΚ) αποτελεί ένα σχετικά συχνό νόσημα, που επηρεάζει δυσμενώς την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Είναι μία δερματολογική νόσος, που χαρακτηρίζεται από την αιφνίδια εμφάνιση πομφών (εξανθημάτων), ή/και αγγειοοιδήματος καθημερινά ή τις περισσότερες ημέρες που διαρκούν για τουλάχιστον 6 εβδομάδες, χωρίς εμφανές εξωτερικό ερέθισμα.
Πιο αναλυτικά, οι πομφοί εμφανίζονται αυτόματα σε οποιαδήποτε επιφάνεια του δέρματος και ποικίλουν σε μέγεθος ή σχήμα.
Χαρακτηρίζονται από οίδημα κεντρικά περιβαλλόμενο από ερύθημα, σχεδόν πάντοτε παρουσιάζουν έντονο, ή λιγότερο έντονο κνησμό, αίσθημα νυγμών ή καύσο και έχουν μικρή διάρκεια καθώς συνήθως εξαφανίζονται μέσα σε 24 ώρες.
Το αγγειοίδημα χαρακτηρίζεται από πρήξιμο βαθύτερων στιβάδων του δέρματος, εμφανίζεται συνήθως στο πρόσωπο (μάγουλα, χείλη και περιοφθαλμικές περιοχές), στα μαλακά μόρια των άνω-κάτω άκρων (δάχτυλα, παλάμες, πέλματα), στα γεννητικά όργανα και σπανιότερα στη γλώσσα ή το φάρυγγα.
Το αγγειοίδημα προκαλεί αίσθημα τάσης και αποδράμει σε περισσότερες από 24 ώρες
4. Κατάθλιψη και άγχος
Η κατάθλιψη επηρεάζει περίπου το 6% των ενηλίκων κάθε χρόνο. Τα συμπτώματα, τα οποία συχνά περιλαμβάνουν συναισθήματα απελπισίας και θλίψης, μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση στην καθημερινή ζωή.
Τα άτομα με πεπτικά προβλήματα φαίνεται να είναι πιο επιρρεπή τόσο στο άγχος όσο και στην κατάθλιψη από τα άτομα χωρίς υποκείμενες παθήσεις.
Η κατάθλιψη και το άγχος είναι ιδιαίτερα συνηθισμένες διαταραχές σε όσους πάσχουν από κοιλιοκάκη.
Υπάρχουν μερικές θεωρίες για το πώς η δυσανεξία στη γλουτένη μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη.
- Άτυπα επίπεδα σεροτονίνης.Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που επιτρέπει στα κύτταρα να επικοινωνούν. Είναι κοινώς γνωστή ως μία από τις ορμόνες της «ευτυχίας», καθώς τα μειωμένα επίπεδα της έχουν συσχετιστεί με την κατάθλιψη.
- Εξωρφίνες γλουτένης.Αυτά τα πεπτίδια σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της πέψης ορισμένων από τις πρωτεΐνες γλουτένης. Μπορεί να παρέμβουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
- Αλλαγές στο μικροβιακό πληθυσμό του εντέρου. Αυξημένες ποσότητες επιβλαβών βακτηρίων και μειωμένες ποσότητες ωφέλιμων βακτηρίων μπορεί να επηρεάσουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης.
5. Ανεξήγητη απώλεια βάρους
Μια απροσδόκητη αλλαγή βάρους αποτελεί συχνά αιτία ανησυχίας. Αν και μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, η ανεξήγητη απώλεια βάρους είναι μια συνηθισμένη παρενέργεια της αδιάγνωστης κοιλιοκάκης.
Σε μια παλαιότερη μελέτη σε ασθενείς με κοιλιοκάκη, τα δύο τρίτα είχαν χάσει βάρος στους 6 μήνες που προηγήθηκαν της διάγνωσής τους.
Η απώλεια βάρους μπορεί να εξηγηθεί από μια ποικιλία πεπτικών συμπτωμάτων σε συνδυασμό με την κακή απορρόφηση θρεπτικών ουσιών.
6. Σιδηροπενική αναιμία
Η σιδηροπενική αναιμία αντιπροσωπεύει το 50% όλων των περιπτώσεων αναιμίας παγκοσμίως. Η μορφή αυτή αναιμίας προκαλείται από την έλλειψη σιδήρου, ο οποίος είναι απαραίτητος για την παραγωγή αιμοσφαιρίνης, βασικού συστατικού των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Σιδηροπενική αναιμία συναντάμε συχνά σε εγκύους ή σε γυναίκες με βαριά εμμηνορροϊκή αιμορραγία, αλλά και στους αθλητές.
Η ανεπάρκεια σιδήρου προκαλεί συμπτώματα όπως:
- Υποογκαιμία (χαμηλός όγκος αίματος)
- Κούραση
- Δύσπνοια
- Ζαλάδα
- Πονοκέφαλοι
- Ωχρό δέρμα
- Αδυναμία
Στην κοιλιοκάκη, η απορρόφηση θρεπτικών ουσιών στο λεπτό έντερο είναι εξασθενημένη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη ποσότητα σιδήρου που απορροφάται από τα τρόφιμα.
Η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να είναι μεταξύ των πρώτων συμπτωμάτων της κοιλιοκάκης που παρατηρεί ένας επαγγελματίας υγείας.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να είναι σημαντική τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες με κοιλιοκάκη.
7. Αυτοάνοσες διαταραχές
Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που προκαλεί το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στο πεπτικό σύστημα αφού καταναλωθεί γλουτένη.
Η κοιλιοκάκη σχετίζεται με τα παρακάτω αυτοάνοσα νοσήματα:
- Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα
- Ερπητοειδής δερματίτιδα ή νόσος του Duhring
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (ινσουλινοεξαρτώμενος, νεανικός)
- Νευρολογικές διαταραχές (επιληψία, αταξία, περιφερική νευροπάθεια)
- Αυτοάνοσα νοσήματα του ήπατος (πρωτοπαθής χολική κίρρωση, αυτοάνοση ηπατίτιδα)
- Νόσοι συνδετικού ιστού (σύνδρομο Sjӧgren, συστηματική σκλήρυνση)
8. Πόνος στις αρθρώσεις και τους μύες
Οι άνθρωποι βιώνουν πόνο στις αρθρώσεις και στους μύες για πολλούς λόγους.
Υπάρχει μια θεωρία ότι όσοι πάσχουν από κοιλιοκάκη έχουν για γενετικούς λόγους υπερδιεγερτικό ή υπερευαίσθητο νευρικό σύστημα.
Έτσι, μπορεί να έχουν χαμηλότερο ουδό (η ελάχιστη απαιτούμενη ένταση ενός ερεθίσματος, ώστε αυτό να γίνει αντιληπτό) για να ενεργοποιήσουν τους αισθητηριακούς νευρώνες που προκαλούν πόνο στους μυς και τις αρθρώσεις.
9. Μούδιασμα άνω και κάτω άκρων
Ένα άλλο σύμπτωμα της δυσανεξίας στη γλουτένη που μπορεί να προκαλεί έκπληξη είναι η νευροπάθεια, η οποία περιλαμβάνει μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα χέρια και τα πόδια.
Αυτή η κατάσταση είναι συνηθισμένη σε άτομα με διαβήτη και ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Μπορεί επίσης να προκληθεί από χρόνια κατάχρηση αλκοόλ.
Ωστόσο, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με κοιλιοκάκη θα μπορούσαν επίσης να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης αυτής της νευροπάθειας, η οποία μπορεί να προκληθεί από την παρουσία συγκεκριμένων αντισωμάτων.
Συμπτώματα μη οφειλόμενης στην κοιλιοκάκη ευαισθησίας στη γλουτένη
Αν και η κοιλιοκάκη είναι η πιο σοβαρή μορφή δυσανεξίας στη γλουτένη, το 0,5-13% των ανθρώπων μπορεί επίσης να έχει μη οφειλόμενη στην κοιλιοκάκη ευαισθησία στη γλουτένη, μια ηπιότερη μορφή δυσανεξίας στη γλουτένη που μπορεί και αυτή να προκαλέσει έντονη συμπτωματολογία.
1. Φούσκωμα
Φούσκωμα είναι όταν αισθάνεται κανείς την κοιλιά του πρησμένη ή γεμάτη αέρια μετά το φαγητό. Πρόκειται για μία πολύ άβολη κατάσταση.
Αν και το φούσκωμα είναι πολύ συνηθισμένο σύμπτωμα και μπορεί να έχει πολλές αιτίες, μπορεί επίσης να είναι ένα σημάδι δυσανεξίας στη γλουτένη.
Στην πραγματικότητα, το φούσκωμα είναι ένα από τα πιο κοινά προβλήματα μεταξύ των ανθρώπων που είναι ευαίσθητοι ή έχουν δυσανεξία στη γλουτένη.
Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε ότι το 87% των ατόμων που είχαν υποψιαστεί μη οφειλόμενη στην κοιλιοκάκη ευαισθησία στη γλουτένη εμφάνισαν φούσκωμα.
2. Διάρροια και δυσκοιλιότητα
Περιστασιακά η διάρροια και η δυσκοιλιότητα είναι φυσιολογικές, αλλά μπορεί να είναι αιτία ανησυχίας εάν συμβαίνουν τακτικά.
Για άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη, η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη μπορεί να προκαλέσει πεπτικά προβλήματα.
Στην πραγματικότητα, περισσότερο από το 50% των ατόμων που είναι ευαίσθητα στη γλουτένη παρουσιάζει τακτικά διάρροια, ενώ περίπου το 25% παρουσιάζει δυσκοιλιότητα.
3. Πόνος στο στομάχι
Ο κοιλιακός πόνος είναι πολύ συχνός και μπορεί να έχει πολλές εξηγήσεις.
Ωστόσο, είναι επίσης το πιο κοινό σύμπτωμα δυσανεξίας στη γλουτένη.
Εκτιμάται ότι έως και το 83% των ατόμων με δυσανεξία στη γλουτένη βιώνουν κοιλιακό άλγος και δυσφορία μετά την κατανάλωση γλουτένης.
4. Πονοκέφαλοι
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν πονοκεφάλους ή κρίσεις ημικρανίας μια στο τόσο. Η ημικρανία είναι μια κοινή πάθηση, που επηρεάζει περίπου 1 στους 6 ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη μπορεί να είναι πιο επιρρεπή σε επεισόδια ημικρανίας από τους υπόλοιπους.
5. Κόπωση
Το αίσθημα κόπωσης είναι πολύ συνηθισμένο και συνήθως δεν συνδέεται με καμία πάθηση. Ωστόσο, εάν αισθανόμαστε συνεχώς πολύ κουρασμένοι, θα πρέπει να διερευνήσουμε την πιθανότητα μιας υποκείμενης αιτίας.
Τα άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη είναι πολύ επιρρεπή στην κόπωση και την κούραση, ειδικά μετά την κατανάλωση τροφών που περιέχουν γλουτένη.
Σύμφωνα με μία μελέτη σε 486 άτομα με μη οφειλόμενη στην κοιλιοκάκη ευαισθησία στη γλουτένη, το 64% ανέφερε ότι ένιωθε κόπωση και κούραση.
6. Κατάθλιψη και άγχος
Οι αγχώδεις διαταραχές πιστεύεται ότι επηρεάζουν περίπου το 33% των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Το άγχος περιλαμβάνει συναισθήματα ανησυχίας, νευρικότητας, διέγερσης και ταραχής. Συχνά συμβαδίζει με την κατάθλιψη.
Τα άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη φαίνεται να είναι πιο επιρρεπή στο άγχος και την κατάθλιψη από τα άτομα χωρίς υποκείμενες παθήσεις.
Για παράδειγμα, σε μία μελέτη, έως και το 40% των ατόμων με ευαισθησία στη γλουτένη σύμφωνα με τους ίδιους δήλωσαν ότι ένιωθαν έντονο άγχος.
Αρκετές μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι τα άτομα με κατάθλιψη και αυτοαναφερθέν δυσανεξία στη γλουτένη λένε ότι αισθάνονται καλύτερα με μια διατροφή χωρίς γλουτένη και θέλουν να τη συνεχίσουν, ακόμα και αν τα πεπτικά τους συμπτώματα δεν έχουν επιλυθεί πλήρως.
Αυτό υποδηλώνει ότι η έκθεση στη γλουτένη από μόνη της μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα κατάθλιψης, ανεξάρτητα από τα πεπτικά συμπτώματα.
7. Πόνος
Η έκθεση στη γλουτένη μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή σε άτομα ευαίσθητα στη γλουτένη.
Η φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε διάχυτο πόνο, συμπεριλαμβανομένων των αρθρώσεων και των μυών.
Τα άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη φαίνεται επίσης να είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν μούδιασμα στα άνω και στα κάτω άκρα
Παρά το γεγονός ότι η ακριβής αιτία παραμένει άγνωστη, ορισμένες παλαιότερες μελέτες έχουν συνδέσει αυτό το σύμπτωμα με την παρουσία ορισμένων αντισωμάτων που σχετίζονται με τη δυσανεξία στη γλουτένη.
8. «Θολούρα»
Η «θολούρα» περιγράφει την κατάσταση στην οποία το άτομο δεν μπορεί να σκεφτεί καθαρά. Αυτός που νιώθει θολούρα περιγράφει ότι
- ξεχνάει εύκολα
- έχει δυσκολία στη σκέψη
- αντιμετωπίζει ψυχική κόπωση
Η «θολούρα» είναι ένα κοινό σύμπτωμα, που επηρεάζει σχεδόν το 40% των ατόμων με δυσανεξία στη γλουτένη.
Αυτό το σύμπτωμα μπορεί να προκληθεί από αντίδραση σε ορισμένα αντισώματα στη γλουτένη, αλλά η ακριβής αιτία είναι άγνωστη.
