Από το ποτήρι κρασί μαζί με το δείπνο μέχρι τη βραδινή έξοδο με φίλους ή μία γιορτινή πρόποση, η κατανάλωση αλκοόλ είναι βαθιά ριζωμένη σε πολλές κοινωνικές πρακτικές και πολιτιστικές παραδόσεις παγκοσμίως. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, πάνω από το 84% των ενηλίκων αναφέρουν ότι έχουν καταναλώσει αλκοόλ τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους.
Παρόλο που η περιστασιακή έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αποτελεί μέρος του τρόπου ζωής για ορισμένους, η υπερβολική ή χρόνια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει σημαντικά το σώμα και την υγεία σας μακροπρόθεσμα.
Αυτό το άρθρο εξετάζει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του αλκοόλ, καθώς και τους κινδύνους για τη σωματική σας υγεία και την ψυχική σας ευημερία.
Πώς επιδρά το αλκοόλ στο σώμα
Το αλκοόλ είναι ένα κατασταλτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος που έχει άμεσες επιδράσεις στον οργανισμό, όπως η μέθη (αίσθηση μέθης) και το hangover (τα δυσάρεστα επακόλουθα μετά την κατανάλωση αλκοόλ).
Ενώ οι επιδράσεις αυτές είναι βραχυπρόθεσμες, η μακροχρόνια χρήση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει συστηματική (σε ολόκληρο το σώμα) φλεγμονή, η οποία με την πάροδο του χρόνου βλάπτει τους ιστούς και τα ζωτικά όργανα του σώματος.
Καρδιαγγειακό σύστημα
Η κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει το καρδιαγγειακό σύστημα με διάφορους τρόπους. Βραχυπρόθεσμα, η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και ακόμη και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση.
Η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ και η κραιπάλη βλάπτουν τον καρδιακό μυ, καθιστώντας δυσκολότερη την αποτελεσματική προώθηση του αίματος από την καρδιά. Το αλκοόλ μπορεί επίσης να συμβάλει σε αρρυθμίες ( ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί) και υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση), αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής ανεπάρκειας.
Ήπαρ
Το συκώτι μεταβολίζει το μεγαλύτερο μέρος του αλκοόλ που καταναλώνετε, διασπώντας το σε ακεταλδεΰδη. Η ακεταλδεΰδη είναι μια τοξική ουσία που μπορεί να βλάψει τα όργανα και τους ιστούς του σώματος πριν διασπαστεί περαιτέρω σε οξικό άλας.
Η βλάβη αυτή είναι πιο εμφανής στο συκώτι. Τα πολλά χρόνια μέτριας έως βαριάς κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να προκαλέσουν ουλές στο ήπαρ (ίνωση), αυξάνοντας τον κίνδυνο ηπατικών παθήσεων όπως είναι η κίρρωση, η αλκοολική ηπατίτιδα, η λιπώδης ηπατική νόσος και ο καρκίνος του ήπατος.
Γαστρεντερικό σύστημα
Η κατανάλωση αλκοόλ ερεθίζει το βλεννογόνο του στομάχου και του εντέρου. Μια νύχτα με ποτό μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συμπτώματα όπως διάρροια, ναυτία και εμετό. Η χρόνια και υπερβολική χρήση αλκοόλ διαταράσσει την ισορροπία των βακτηρίων στο μικροβίωμα του εντέρου (δυσβίωση).
Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ανισορροπία πυροδοτεί τη χρόνια γαστρεντερική φλεγμονή, οδηγώντας σε υψηλότερο κίνδυνο γαστρεντερικών παθήσεων.
Η υπερβολική χρήση αλκοόλ μπορεί επίσης να επηρεάσει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών στο λεπτό έντερο και να αυξήσει τον κίνδυνο υποσιτισμού.
Εγκέφαλος
Ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στις βλαβερές συνέπειες του αλκοόλ, το οποίο διαταράσσει την επικοινωνία μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων.
Η υπερβολική ή χρόνια χρήση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε σταθερή μείωση της γνωστικής λειτουργίας, προκαλώντας προβλήματα μνήμης, δυσκολία στην εκμάθηση νέων πληροφοριών, αλλαγές στη διάθεση και αλλαγές στη συμπεριφορά του ατόμου.
Η μακροχρόνια χρήση αλκοόλ συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο προοδευτικής γνωστικής έκπτωσης και νευρολογικών παθήσεων που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η άνοια.11
Αναπαραγωγικό σύστημα
Η χρήση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει σεξουαλική δυσλειτουργία, όπως δυσκολία επίτευξης ή διατήρησης της στύσης και μειωμένη σεξουαλική ευαισθησία. Ο αντίκτυπος που έχει το αλκοόλ στο αναπαραγωγικό σύστημα εκτείνεται πέρα από αυτές τις προσωρινές επιπτώσεις. Η χρόνια χρήση αλκοόλ προκαλεί ορμονικές διαταραχές τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες και οδηγεί σε προβλήματα γονιμότητας.
Στους άνδρες, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει την παραγωγή τεστοστερόνης και την ποιότητα του σπέρματος. Στις γυναίκες, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει την ομαλή ωορρηξία και τους εμμηνορροϊκούς κύκλους και να δυσχεράνει την εγκυμοσύνη.
Μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι για την υγεία
Το αλκοόλ είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμβάλλοντας σε περίπου 178.000 θανάτους ετησίως.15 Με την πάροδο του χρόνου, η χρήση αλκοόλ επιβαρύνει το σώμα σας και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης περισσότερων από 200 παθήσεων.
Το 2020, καταγράφηκαν 193.893 θάνατοι στην ΕΕ που οφείλονταν σε ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς, που αντιστοιχούν στο 3,7% του συνόλου των θανάτων στην ΕΕ. Οι ψυχικές και συμπεριφορικές διαταραχές περιλαμβάνουν την άνοια, τη σχιζοφρένεια, καθώς και διαταραχές που σχετίζονται με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, όπως η εξάρτηση από το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά.
Ο τυποποιημένος δείκτης θανάτων στην ΕΕ για ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς ήταν 39,1 θάνατοι ανά 100 000 άτομα το 2020 (από 28,6 θανάτους το 2011), με υψηλότερο ποσοστό θανάτων μεταξύ των ανδρών (40,1) από ό,τι μεταξύ των γυναικών (36,8).
Όσον αφορά τους θανάτους που οφείλονται σε διαταραχές που σχετίζονται με τη χρήση αλκοόλ, το 2020, το τυποποιημένο ποσοστό θανάτων στην ΕΕ ήταν 3,6 θάνατοι ανά 100 000 άτομα, από 3,2 θανάτους το 2011.
Το ποσοστό αυτό ήταν ιδιαίτερα υψηλό σε ορισμένες χώρες της ΕΕ: Σλοβενία (17,3 θάνατοι ανά 100 000 κατοίκους), Πολωνία (10,1), Δανία (7,3), Κροατία (6,5), Αυστρία και Λετονία (και οι δύο 6,2). Στο άλλο άκρο της κλίμακας, το ποσοστό ήταν το χαμηλότερο στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Μάλτα ( και οι τρεις με 0,4 θανάτους ανά 100 000 κατοίκους), την Ισπανία και την Κύπρο (και οι δύο 0,5).
Μολονότι ο κίνδυνος προβλημάτων υγείας είναι υψηλότερος σε άτομα που πίνουν υπερβολικά, δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ και ακόμη και η ελαφριά έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ ενέχει κινδύνους για την υγεία. Οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι για την υγεία που σχετίζονται με το αλκοόλ είναι οι εξής:
- Καρδιακές παθήσεις: Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει την αρτηριακή πίεση και στενεύει τις αρτηρίες της καρδιάς, μειώνοντας τη ροή του αίματος και αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακής νόσου, καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.
- Ηπατική νόσος: Η χρήση αλκοόλ βλάπτει το συκώτι με την πάροδο του χρόνου, αυξάνοντας τον κίνδυνο ηπατικών παθήσεων όπως η λιπώδης ηπατική νόσος, η ηπατίτιδα που σχετίζεται με το αλκοόλ, η κίρρωση και η ηπατική ανεπάρκεια.
- Γαστρεντερική νόσος: Το αλκοόλ βλάπτει την επένδυση του γαστρεντερικού σωλήνα, προκαλώντας φλεγμονή που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εντέρου, να προκαλέσει αιμορραγία του γαστρεντερικού σωλήνα και να αυξήσει τον κίνδυνο γαστρεντερικών παθήσεων, όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ).
- Καρκίνος: Το αλκοόλ είναι καρκινογόνο που καταστρέφει το κυτταρικό DNA, επηρεάζει την απορρόφηση βασικών θρεπτικών συστατικών και προκαλεί συστηματική φλεγμονή. Έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου, καρκίνου του οισοφάγου, καρκίνου του ήπατος, καρκίνου του μαστού και καρκίνου του παχέος εντέρου.
- Αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα: Η χρήση αλκοόλ μπορεί να βλάψει την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού και να μεταβάλει τη σηματοδότηση μεταξύ των ανοσοποιητικών κυττάρων. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μόλυνσης, να επιβραδύνει τον χρόνο επούλωσης των πληγών και να προκαλέσει συστηματική φλεγμονή (φλεγμονή σε ολόκληρο το σώμα) η οποία συμβάλλει στη βλάβη των οργάνων και στις ασθένειες.
Ψυχική υγεία και ψυχολογικές επιπτώσεις
Παρά το γεγονός ότι το αλκοόλ θεωρείται ως ένας τρόπος χαλάρωσης ή αντιμετώπισης του άγχους, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την ευημερία σας μακροπρόθεσμα, μεταξύ άλλων:
Αλκοόλ και διαταραχές της ψυχικής υγείας
Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το αλκοόλ για να αυτοθεραπεύσουν διαταραχές της διάθεσης, όπως είναι το άγχος ή η κατάθλιψη, αλλά αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινή εξάρτηση από το αλκοόλ και επιδείνωση των συμπτωμάτων. Το αλκοόλ διαταράσσει τη χημεία του εγκεφάλου, οδηγώντας σε διακυμάνσεις της διάθεσης, ευερεθιστότητα και δυσκολία στη ρύθμιση των συναισθημάτων. Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών της διάθεσης, συμπεριλαμβανομένου του άγχους, της κατάθλιψης και της διπολικής διαταραχής.
Διαταραχή χρήσης αλκοόλ
Η τακτική και υπερβολική χρήση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή χρήσης αλκοόλ, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αδυναμία ελέγχου της κατανάλωσης αλκοόλ παρά τις δυσμενείς συνέπειες. Τα άτομα με διαταραχή χρήσης αλκοόλ βιώνουν έντονη επιθυμία και δυσκολία να σταματήσουν την κατανάλωση αλκοόλ και μπορεί να δίνουν προτεραιότητα στη χρήση αλκοόλ έναντι των υποχρεώσεών τους και των σχέσεων.
Έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών
Η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ διαταράσσει τα μονοπάτια επικοινωνίας στον εγκέφαλο και βλάπτει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της γνωστικής λειτουργίας και να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας που σχετίζεται με το αλκοόλ, η οποία προκαλεί προβλήματα με τη μνήμη, τη μάθηση, την εστίαση και τη συγκέντρωση.
Λήψη αποφάσεων
Το αλκοόλ επηρεάζει την κρίση και την ικανότητα λήψης αποφάσεων, αυξάνοντας την πιθανότητα εμπλοκής σε επικίνδυνες συμπεριφορές και κακών επιλογών. Η χρόνια χρήση ή κατάχρηση αλκοόλ μειώνει την ικανότητά σας να ζυγίζετε τις συνέπειες των πράξεών σας και να εξασκείτε αυτοέλεγχο, οδηγώντας σε έναν κύκλο καταστροφικών συμπεριφορών και δυσμενών αποτελεσμάτων.
Επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή και στις διαπροσωπικές σχέσεις
Από την τεταμένη οικογενειακή δυναμική μέχρι τα εργασιακά και οικονομικά προβλήματα, οι κοινωνικές και διαπροσωπικές συνέπειες της χρήσης αλκοόλ μπορεί να είναι βαθιές και εκτενείς:
Σχέσεις
Η κατάχρηση αλκοόλ οδηγεί συχνά σε τεταμένες σχέσεις μεταξύ μελών της οικογένειας, φίλων και ερωτικών συντρόφων. Οι συγκρούσεις που σχετίζονται με το αλκοόλ, η απρόβλεπτη συμπεριφορά και οι διακυμάνσεις της διάθεσης μπορούν να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη και την επικοινωνία εντός των σχέσεων, οδηγώντας σε αισθήματα δυσαρέσκειας, θλίψης και φόβου. Τα παιδιά των γονέων που έχουν πρόβλημα με την κατάχρηση αλκοόλ είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, αντιμετωπίζοντας συναισθηματική δυσφορία και ψυχολογικά και συμπεριφορικά προβλήματα.
Εργασιακή απόδοση και παραγωγικότητα
Η κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην εργασιακή σας απόδοση. Μπορεί να εμφανίσετε κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης ή δυσκολία να ολοκληρώσετε αποτελεσματικά τα εργασιακά σας καθήκοντα. Οι χρόνιες απουσίες λόγω προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ μπορούν επίσης να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια της εργασίας και την επαγγελματική σας ανέλιξη.
Οικονομικά
Τα οικονομικά προβλήματα είναι συνηθισμένα στα άτομα με διαταραχή χρήσης αλκοόλ. Η πραγματοποίηση παρορμητικών αγορών, οι υπερβολικές δαπάνες για αλκοόλ, τα πρόσθετα έξοδα υγειονομικής περίθαλψης ή η απώλεια μισθών λόγω μειωμένης παραγωγικότητας στην εργασία μπορούν να συμβάλουν σε σημαντικά οικονομικά προβλήματα.
Νομικά προβλήματα
Η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η δημόσια μέθη και άλλες συμπεριφορές που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να έχουν μόνιμες νομικές επιπτώσεις που επηρεάζουν τις ευκαιρίες απασχόλησης, τις επιλογές στέγασης και τις προσωπικές ελευθερίες του ατόμου.
