Τι είναι ο βηματοδότης;
Ο βηματοδότης είναι μια συσκευή που μπορεί να τοποθετηθεί στο σώμα σας, συνήθως με χειρουργική επέμβαση, για να υποστηρίξει το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς σας. Μπορεί να σταθεροποιήσει τον μη φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό και να αποτρέψει προβλήματα που μπορεί να διαταράξουν ή να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή σας.
Ο μόνιμος βηματοδότης εμφυτεύεται συνήθως σε χρόνιο έντονου βαθμού κολποκοιλιακό αποκλεισμό ή έντονη βραδυκαρδία, υποδορίως συνήθως στην περιοχή του μείζονος θωρακικού μυός, ενώ τα ηλεκτρόδιά του διαμέσου της κεφαλικής ή της υποκλειδίου φλέβας καταλήγουν στο ενδοκάρδιο του ωτίου του δεξιού κόλπου και της κορυφής της δεξιάς κοιλίας και είναι διπολικά.
Είναι, επίσης, δυνατό να εμφυτευθεί υποδορίως στο κοιλιακό ή θωρακικό τοίχωμα με τα ηλεκτρόδια να συρράπτονται μέσω θωρακοτομής στο κολπικό και κοιλιακό επικάρδιο. Η ενδοκαρδιακή βηματοδότηση θεωρείται πιο αποτελεσματική από την επικαρδιακή και έχει επικρατήσει.
Πώς λειτουργούν οι βηματοδότες;
Η καρδιά σας έχει το δικό της ηλεκτρικό σύστημα, το οποίο δίνει εντολή στους θαλάμους της καρδιάς σας πότε είναι η σειρά τους να συσπαστούν. Όταν το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς σας δυσλειτουργεί, οι θάλαμοι της καρδιάς σας μπορεί να συμπιέζονται με λάθος σειρά ή να συμπιέζονται πολύ αδύναμα ώστε να παρέχουν αρκετό αίμα στο σώμα σας. Οι βηματοδότες χρησιμοποιούν ηλεκτρικά ερεθίσματα για να διορθώσουν αυτού του είδους τις δυσλειτουργίες.
Ποιες παθήσεις αντιμετωπίζονται με τους βηματοδότες;
Οι παθήσεις που θεραπεύονται με βηματοδότη είναι (μεταξύ άλλων):
- Ορισμένες καρδιακές αρρυθμίες (δυσλειτουργίες της φυσιολογικής διαδικασίας χτύπων της καρδιάς σας).
- Διαταραχές του ηλεκτρικού συστήματος της καρδιάς σας (όπως καρδιακοί αποκλεισμοί).
- Καρδιακή ανεπάρκεια.
- Ιστορικό καρδιακής προσβολής.
Ποιες είναι οι ενδείξεις ότι χρειάζεστε βηματοδότη;
Η συζήτηση με τον γιατρό σας για τις ανησυχίες ή τα συμπτώματά σας είναι το πρώτο βήμα για να προσδιοριστεί εάν έχετε προβλήματα υγείας που μπορούν να αντιμετωπιστούν με βηματοδότη. Μερικά από τα συμπτώματα για τα οποία πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό σας είναι τα εξής:
- Πόνος στο στήθος (επίσης γνωστός ως στηθάγχη).
- Ταχυκαρδία: Πρόκειται για ασυνήθιστα γρήγορο καρδιακό παλμό (πάνω από 100 χτύποι ανά λεπτό).
- Βραδυκαρδία: Πρόκειται για ασυνήθιστα αργό καρδιακό παλμό (λιγότεροι από 60 παλμοί ανά λεπτό).
- Ακανόνιστος καρδιακός παλμός (αρρυθμία): Ένας καρδιακός ρυθμός που παραλείπει χτύπους ή προσθέτει επιπλέον χτύπους.
- Αίσθημα παλμών της καρδιάς: Αυτό συμβαίνει όταν αισθάνεστε τον καρδιακό σας παλμό με τρόπο δυσάρεστο (μπορεί να αισθάνεστε ότι η καρδιά σας ” αναπηδάει” ή χτυπάει στο στήθος σας).
- Δύσπνοια, ειδικά όταν είστε πιο δραστήριοι.
- Ανεξήγητη ζάλη ή ζαλάδα, ναυτία ή λιποθυμία.
- Ανεξήγητη σύγχυση.
- Πρήξιμο στους αστραγάλους, τα πόδια και την κοιλιά σας.
- Ανάγκη για ούρηση πολλές φορές τη νύχτα.
Η διάρκεια λειτουργίας κυμαίνεται περί τα έξι έτη και απαιτείται συνεχής παρακολούθηση της λειτουργίας του ανά έξι έως οκτώ μήνες. Για την εξυπηρέτηση των ανα-γκών λειτουργίας τους, οι βηματοδότες είναι “πολυπρογραμματιζόμενοι” ανά πάσα στιγμή με εξωτερική ειδική συσκευή.
Οι προγραμματιζόμενες παράμετροι είναι:
α) Το εύρος παλμού (διάρκεια ηλεκτρικής διέγερσης, msec).
β) H τάση ή ένταση (Volt ή ΜΑ) ρεύματος. Προγραμματίζεται σε επίπεδα που επιτρέπουν ασφαλή δυνατότητα διέγερσης του μυοκαρδίου. Αυξημένο εύρος παλμού και τάσης είναι δυνατό να προκαλέσει πρόωρη εξάντληση της μπαταρίας του βηματοδότη και συσπάσεις μυών (θώρακος – διάφραγμα).
γ) Αίσθηση της αυτονομίας της μυοκαρδιακής διέγερσης (mV): Στόχο έχει να αντιλαμβάνεται ο βηματοδότης με ασφάλεια την αυτόματη διέγερση του μυοκαρδίου και να αναστέλλει τη λειτουργία του.
δ) Ρυθμός βηματοδότησης: Προγραμματίζεται συνήθως σε 60-70 παλμούς/λεπτό. Είναι δύνατή η ρύθμιση έναρξης βηματοδότησης όταν η ενδογενής καρδιακή συχνότητα ελαττωθεί κάτω ενός προγραμματισμένου ορίου (50 σφ/1′, υστέρηση).
ε) Κολποκοιλιακή (κ-Κ) διαδοχική βηματοδότηση. Με κατάλληλη ρυθμιζόμενη κ-Κ καθυστέρηση για καλύτερη καρδιακή λειτουργική απόδοση. Όταν υπάρχει διαχωρισμός της κολπικής από την κοιλιακή συστολή (κοιλιακή μόνο βηματοδότηση), αυτή εκδηλώνεται με υπόταση, ζάλη και δυσφορία (σύνδρομο βηματοδότη).
στ) Αυτορύθμιση ρυθμού βηματοδότησης: Επιτυγχάνεται με ενσωματωμένους ειδικούς αισθητήρες, οι οποίοι ανιχνεύουν τις μεταβολές των δονήσεων ή της θερμοκρασίας του σώματος, των αναπνοών και του επιπέδου των κατεχολαμινών στο αίμα.
Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι βηματοδοτών;
Ανάλογα με το καρδιακό πρόβλημα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας συγκεκριμένος τύπος βηματοδότη – με ένα έως τρία καλώδια (που ονομάζονται απαγωγές). Οι τύποι βηματοδοτών περιλαμβάνουν:
Βηματοδότης χωρίς καλώδια: Ένας μικρός βηματοδότης (περίπου στο μέγεθος ενός μεγάλου χαπιού) που εισάγεται με τη βοήθεια μιας διαδικασίας που πραγματοποιείται με καθετήρα. Αυτή η συσκευή συνδέεται σε ένα εσωτερικό τοίχωμα της καρδιάς σας, πράγμα που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να χρησιμοποιεί καλώδια.
Βηματοδότης ενός θαλάμου: Χρησιμοποιεί ένα μόνο καλώδιο που συνδέεται σε έναν θάλαμο της καρδιάς σας.
Βηματοδότης διπλού θαλάμου: Χρησιμοποιεί δύο ηλεκτρόδια προσαρτημένα σε δύο θαλάμους της καρδιάς σας.
Διζωνικός βηματοδότης: Χρησιμοποιεί τρία καλώδια, δύο από τα οποία συνδέονται με τους κατώτερους θαλάμους (που ονομάζονται κοιλίες) της καρδιάς σας και ένα τρίτο συνδέεται με τον δεξιό ανώτερο θάλαμο (τον δεξιό κόλπο). Αυτό είναι επίσης γνωστό ως θεραπεία καρδιακού επανασυγχρονισμού (CRT).
Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει μια παρόμοια συσκευή που ονομάζεται εμφυτεύσιμος καρδιομετατροπέας απινιδωτής (ICD). Αν και δεν είναι βηματοδότες, οι εν λόγω συσκευές χρησιμοποιούνται συχνά σε σχετικές καρδιακές παθήσεις όπως η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή.
Ενδείξεις Μόνιμης Βηματοδότησης:
- Ι. Χρόνιος πλήρης κολποκοιλιακός αποκλεισμός.
- ΙΙ. Κολποκοιλιακός αποκλεισμός τύπου Mobitz II.
- ΙΙΙ. Νόσος του φλεβοκόμβου.
- ΙV. Επιμένων κολποκοιλιακός αποκλεισμός 2ου ή 3ου βαθμού 2-3 εβδομάδες μετά το έμφραγμα.
- V. Διδεσμικός ή τριδεσμικός αποκλεισμός με συγκοπικά επεισόδια ή διαταραχές αγωγιμότητας στο δεμάτιο του Ηίς κατά την ηλεκτροφυσιολογική μελέτη.
- VΙ. Ειδικές περιπτώσεις (μυοκαρδιοπάθεια, καρδιακή ανεπάρκεια).
Λεπτομέρειες της διαδικασίας
Απαιτείται μεγάλη χειρουργική επέμβαση;
Ανάλογα με τον τύπο του βηματοδότη που χρησιμοποιείται, θα υποβληθείτε σε μια επέμβαση με καθετήρα, φλέβα ή χειρουργική επέμβαση. Η πρόοδος στις χειρουργικές γνώσεις σημαίνει ότι αυτές οι διαδικασίες έχουν βελτιωθεί. Ο στόχος είναι να σας βοηθήσουν να νιώσετε λιγότερο πόνο, να αναρρώσετε ταχύτερα και να επιστρέψετε στη φυσιολογική σας ζωή νωρίτερα.
Μέθοδος που βασίζεται σε καθετήρα: Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται σε βηματοδότες χωρίς ηλεκτρόδιο, οι οποίοι αντιμετωπίζουν μόνο καταστάσεις που αφορούν ένα μόνο θάλαμο της καρδιάς σας. Ένας εξειδικευμένος γιατρός εισάγει έναν καθετήρα (μια συσκευή που μοιάζει με σωλήνα) σε μια αρτηρία (συνήθως κοντά στη βουβωνική χώρα) και τον οδηγεί μέχρι την καρδιά σας. Μόλις μπει μέσα, συνδέεται με το τοίχωμα της καρδιάς σας.
Διαφλέβια (μέσω φλέβας) προσπέλαση: Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται συχνά σε ενήλικες. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ένας ειδικός κάνει μια μικρή τομή για να αποκτήσει πρόσβαση σε μια φλέβα κοντά στην καρδιά σας. Πρόκειται συνήθως για μια φλέβα που περνάει κάτω από την κλείδα σας, στο χέρι σας ή στο λαιμό σας. Χρησιμοποιώντας φθοριοσκόπηση (ένα είδος ακτινογραφίας), ο ειδικός περνάει το καλώδιο (ή τα καλώδια) μέσα από τη φλέβα και τα συνδέει σε ένα σημείο της καρδιάς σας. Στη συνέχεια, το καλώδιο (τα καλώδια) θα συνδεθεί(ουν) με την ίδια τη συσκευή βηματοδότη, η οποία τοποθετείται σε μια μικρή “υποδοχή” κάτω από το δέρμα του άνω μέρους του θώρακα σας.
Χειρουργική (επικαρδιακή) προσπέλαση: Ένας χειρουργός δημιουργεί μια μικρή τομή στο στήθος σας και εισάγει το καλώδιο (ή τα καλώδια) μέσω αυτής της τομής και στη συνέχεια συνδέει το καλώδιο (ή τα καλώδια) στην καρδιά σας. Στη συνέχεια, ο χειρουργός συνδέει το(α) καλώδιο(α) με τον βηματοδότη. Ο βηματοδότης εισάγεται σε έναν “θύλακα” κάτω από το δέρμα της κοιλιάς σας.
Κίνδυνοι / Οφέλη
Ποια είναι τα πιθανά οφέλη της τοποθέτησης βηματοδότη;
Οι βηματοδότες έχουν σκοπό να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής σας και να αποτρέψουν τις διαταραχές που προκαλούνται από καρδιακά προβλήματα. Τα οφέλη είναι τα εξής:
- Ανακούφιση πολλών από τα συμπτώματα που προκαλούνται από τα προβλήματα του καρδιακού ρυθμού, όπως πόνος στο στήθος, σύγχυση, αίσθημα παλμών, ναυτία, και άλλα.
- Πρόληψη δυσάρεστων συμπτωμάτων όπως η λιποθυμία που προκαλούνται από αρρυθμίες.
- Η σωτηρία της ζωής σας, αποτρέποντας τη διακοπή της λειτουργίας της καρδιάς σας.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές ή παρενέργειες του βηματοδότη;
Οι επεμβάσεις τοποθέτησης βηματοδότη τείνουν να έχουν λίγες επιπλοκές, τις οποίες μπορείτε να συζητήσετε με τον γιατρό σας. Σε γενικές γραμμές, είναι πιθανές οι ακόλουθες επιπλοκές:
- Αλλεργικές αντιδράσεις: Αυτές μπορεί να συμβούν εξαιτίας ενός φαρμάκου που σας χορηγείται ή μπορεί να είστε αλλεργικοί σε ένα από τα υλικά που χρησιμοποιούνται στον ίδιο τον βηματοδότη.
- Θρόμβοι αίματος: Ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει αντιπηκτικά φάρμακα για να μειώσει τον κίνδυνο δημιουργίας θρόμβου αίματος.
- Δυσλειτουργίες του βηματοδότη ή των καλωδίων του: Σε ορισμένες περιπτώσεις, το καλώδιο του βηματοδότη μπορεί να μετακινηθεί από τη θέση του ή να αποκολληθεί. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει να περιορίσετε τη δραστηριότητά σας για λίγο καιρό μετά την επέμβασή σας για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο.
- Δυσλειτουργίες που προκαλούνται από εξωτερικές αιτίες: Ο γιατρός σας θα σας δώσει οδηγίες σχετικά με συσκευές ή μηχανήματα που πρέπει να αποφύγετε, ώστε να μην έχετε προβλήματα με τον βηματοδότη λόγω εξωτερικών ηλεκτρικών παρεμβολών. Ευτυχώς, οι εξελίξεις στην τεχνολογία των βηματοδοτών έχουν ως αποτέλεσμα αυτές οι καταστάσεις να μην είναι συχνές.
- Απροσδόκητα προβλήματα καρδιακού ρυθμού: Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν προβλήματα καρδιακού ρυθμού – σε σπάνιες περιπτώσεις – εξαιτίας του βηματοδότη.
Πόσο διαρκούν οι μπαταρίες του βηματοδότη;
Αν και αυτό εξαρτάται από το συγκεκριμένο μοντέλο βηματοδότη και από το πόσο συχνά πρέπει να βοηθάει την καρδιά σας, υπάρχουν πλέον βηματοδότες που μπορούν να διαρκέσουν έως και 10 με 15 χρόνια.
Ο γιατρός σας μπορεί να σας ενημερώσει για τη μέση διάρκεια ζωής της συσκευής που θα αποκτήσετε και θα προγραμματίσει επίσης ραντεβού παρακολούθησης για τον έλεγχο της στάθμης της μπαταρίας του βηματοδότη σας. Είναι επίσης συνήθως απλούστερη διαδικασία η αντικατάσταση της μπαταρίας ενός βηματοδότη από ό,τι ήταν η εμφύτευση της συσκευής εξαρχής.
Ποιο είναι το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου με βηματοδότη;
Το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου που έχει βηματοδότη εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, ιδίως από την ηλικία του ατόμου όταν του εμφυτεύεται βηματοδότης και από την κατάσταση της υγείας του.
Τα άτομα που έχουν λιγότερα ή λιγότερο σοβαρά προβλήματα υγείας τείνουν να ζουν περισσότερο και είναι πιο πιθανό να έχουν φυσιολογικό ή σχεδόν φυσιολογικό προσδόκιμο επιβίωσης.
