Τροφική δηλητηρίαση: Τι κάνουμε σε τέτοια περίπτωση

Η τροφική δηλητηρίαση, ένας τύπος τροφογενούς ασθένειας, δηλαδή είναι μια ασθένεια που οι άνθρωποι παθαίνουν από κάτι που έφαγαν ή ήπιαν.

Οι αιτίες είναι τα μικρόβια ή άλλοι επιβλαβείς παράγοντες που βρίσκονται στην τροφή ή στο ποτό.

Τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης συχνά περιλαμβάνουν στομαχικές διαταραχές, διάρροια και εμετό.

Τα συμπτώματα ξεκινούν συνήθως μέσα σε λίγες ώρες ή αρκετές ημέρες μετά την κατανάλωση του τροφίμου.

Οι περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν ήπια νόσηση και αναρρώνουν χωρίς να λάβουν θεραπεία.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με το τι προκαλεί την ασθένεια. Ανάλογα με την αιτία μπορεί να εκδηλωθούν μέσα σε λίγες ώρες ή λίγες εβδομάδες.

Τα συνήθη συμπτώματα είναι:

• Διαταραχές στο στομάχι.
• Εμετός.
• Διάρροια.
• Διάρροια με αιματηρά κόπρανα.
• Πόνος στο στομάχι και κράμπες.
• Πυρετός.
• Πονοκέφαλος.

Σπανιότερα η τροφική δηλητηρίαση προσβάλλει το νευρικό σύστημα και μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσηση. Τα συμπτώματα ενδέχεται να είναι τα εξής:

• Θολωμένη όραση ή διπλωπία (“τα βλέπουμε διπλά”).
• Πονοκέφαλος.
• Απώλεια της κίνησης των άκρων.
• Προβλήματα με την κατάποση.
• Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα του δέρματος.
• Αδυναμία.
• Αλλαγές στην χροιά της φωνής.

Πότε θα πρέπει να απευθυνθείτε σε γιατρό

Βρέφη και παιδιά

Ο εμετός και η διάρροια μπορεί να προκαλέσουν γρήγορα χαμηλά επίπεδα σωματικών υγρών, που αλλιώς ονομάζεται αφυδάτωση, σε βρέφη και παιδιά. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσηση στα βρέφη.

Καλέστε τον γιατρό του παιδιού σας εάν τα συμπτώματά του περιλαμβάνουν εμετό και διάρροια και οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

• Ασυνήθιστες αλλαγές στη συμπεριφορά ή τη σκέψη.
• Υπερβολική δίψα.
• Λίγα ή καθόλου ούρα.
• Αδυναμία.
• Ζάλη.
• Διάρροια που διαρκεί περισσότερο από μία ημέρα.
• Συχνοί εμετοί.
• Κόπρανα με αίμα ή πύον.
• Κόπρανα που είναι μαύρα ή πισσώδη (στο χρώμα της πίσσας).
• Έντονος πόνος στο στομάχι ή στο ορθό.
• Οποιοσδήποτε πυρετός σε παιδιά κάτω των 2 ετών.
• Πυρετός 38,9 βαθμών Κελσίου ή υψηλότερος σε μεγαλύτερα παιδιά.
• Ιστορικό άλλων ιατρικών προβλημάτων.

Ενήλικες

Οι ενήλικες θα πρέπει να απευθυνθούν σε έναν γιατρό ή να λάβουν επείγουσα ιατρική βοήθεια εάν παρουσιαστούν τα ακόλουθα:

• Συμπτώματα από το νευρικό σύστημα, όπως θολή όραση, μυϊκή αδυναμία και μυρμήγκιασμα του δέρματος.
• Αλλαγές στη σκέψη ή τη συμπεριφορά.
• Πυρετός άνω των 39,4 βαθμών Κελσίου.
• Συχνοί εμετοί.
• Διάρροια που διαρκεί περισσότερο από τρεις ημέρες.
• Συμπτώματα αφυδάτωσης – υπερβολική δίψα, ξηροστομία, ελάχιστη ή καθόλου ούρηση, σοβαρή αδυναμία, ζάλη ή ίλιγγος.

Από τι προκαλείται η τροφική δηλητηρίαση;

Πολλά μικρόβια ή επιβλαβείς παράγοντες, που ονομάζονται μολυσματικοί παράγοντες, μπορούν να προκαλέσουν τροφογενείς ασθένειες.

Τα τρόφιμα ή τα ποτά που φέρουν έναν μολυσματικό παράγοντα χαρακτηρίζονται ως “μολυσμένα”. Τα τρόφιμα μπορεί να είναι μολυσμένα με οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

• Βακτήρια.
• Ιούς.
• Παράσιτα που μπορούν να ζήσουν στο έντερο.
• Δηλητήρια, που ονομάζονται επίσης τοξίνες.
• Βακτήρια που μεταφέρουν ή παράγουν τοξίνες.
• Μούχλες που παράγουν τοξίνες.

Πώς μολύνονται τα τρόφιμα

Τα τρόφιμα μπορούν να μολυνθούν σε οποιοδήποτε σημείο από το αγρόκτημα ή την αλιεία μέχρι το τραπέζι.

Το πρόβλημα μπορεί να ξεκινήσει κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας, της συγκομιδής ή της αλίευσης, της επεξεργασίας, της αποθήκευσης, της αποστολής ή της προετοιμασίας.

Τα τρόφιμα μπορούν να μολυνθούν σε οποιοδήποτε μέρος τα χειρίζονται, ακόμη και στο σπίτι, εξαιτίας των εξής:

Κακό πλύσιμο των χεριών. Τα περιττώματα που παραμένουν στα χέρια μετά τη χρήση της τουαλέτας μπορούν να μολύνουν τα τρόφιμα. Άλλοι μολυσματικοί παράγοντες μπορούν να μεταφερθούν από τα χέρια κατά την προετοιμασία ή το σερβίρισμα των τροφίμων.

Μη απολύμανση των χώρων μαγειρέματος ή φαγητού. Μη πλυμένα μαχαίρια, σανίδες κοπής ή άλλα εργαλεία κουζίνας μπορούν να μεταδώσουν μολυσματικούς παράγοντες.

Ακατάλληλη αποθήκευση. Τα τρόφιμα που παραμένουν για πολύ καιρό σε θερμοκρασία δωματίου μπορεί να μολυνθούν. Τα τρόφιμα που φυλάσσονται στο ψυγείο για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να αλλοιωθούν. Επίσης, τα τρόφιμα που αποθηκεύονται σε ψυγείο ή καταψύκτη που είναι πολύ ζεστά μπορούν να αλλοιωθούν.

Συνήθεις αιτίες

Ο παρακάτω κατάλογος παρουσιάζει τις συνήθεις αιτίες των τροφογενών ασθενειών, το χρόνο από την έκθεση έως την έναρξη των συμπτωμάτων και τις συνήθεις πηγές μόλυνσης.

Bacillus cereus – Βάκιλλος ο κηρόχρους (βακτήριο). 30 λεπτά έως 15 ώρες. Τρόφιμα όπως ρύζι, αποφάγια, σάλτσες, σούπες, κρέατα και άλλα που έχουν παραμείνει σε θερμοκρασία δωματίου για πολύ καιρό.

Campylobacter – Καμπυλοβακτήριο (βακτήριο). 2 έως 5 ημέρες. Ωμά ή όχι καλά μαγειρεμένα πουλερικά, οστρακοειδή, μη παστεριωμένο γάλα και μολυσμένο νερό.

Clostridium botulinum – Κλωστηρίδιο της αλλαντίασης (βακτήριο). 18 έως 36 ώρες. Βρέφη: 3 έως 30 ημέρες. Τα βρέφη κινδυνεύουν από το μέλι ή από τις πιπίλες βουτηγμένες σε μέλι. Διατηρημένα στο σπίτι τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των κονσερβοποιημένων τροφίμων, των ψαριών που έχουν υποστεί ζύμωση, των φασολιών που έχουν υποστεί ζύμωση και του αλκοόλ. Εμπορικές κονσέρβες και έλαια εμποτισμένα με βότανα.

Escherichia coli, κοινώς E. coli (βακτήριο). Συνήθως, 3 έως 4 ημέρες. Ενδεχομένως, 1 έως 10 ημέρες. Ωμό ή όχι καλά μαγειρεμένο κρέας, μη παστεριωμένο γάλα ή χυμός, μαλακά τυριά από μη παστεριωμένο γάλα και φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Μολυσμένο νερό. Περιττώματα ατόμων με E. coli.

Giardia lamblia (παράσιτο). 1 έως 2 εβδομάδες. Τρόφιμα και νερό μολυσμένα με κόπρανα που φέρουν το παράσιτο. Χειριστές τροφίμων που είναι φορείς του παρασίτου.

Ηπατίτιδα Α (ιός). 15 έως 50 ημέρες. Ωμά και άψητα οστρακοειδή, φρέσκα φρούτα και λαχανικά και άλλα άψητα τρόφιμα. Τρόφιμα και νερό μολυσμένα με ανθρώπινα περιττώματα. Χειριστές τροφίμων που έχουν ηπατίτιδα Α.

Πρόληψη

Για την πρόληψη της τροφικής δηλητηρίασης στο σπίτι απαιτούνται οι παρακάτω καλές συνήθειες:

Πλύσιμο των χεριών. Πλύνετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Κάντε το μετά τη χρήση της τουαλέτας, πριν από το φαγητό και πριν και μετά το χειρισμό τροφίμων.

Πλύνετε τα φρούτα και τα λαχανικά. Ξεπλύνετε τα φρούτα και τα λαχανικά κάτω από τρεχούμενο νερό πριν από την κατανάλωση, το ξεφλούδισμα ή την προετοιμασία.

Πλύνετε καλά τα σκεύη της κουζίνας. Πλύνετε τις σανίδες κοπής, τα μαχαίρια και άλλα σκεύη με σαπουνόνερο μετά την επαφή με ωμά κρέατα ή άπλυτα φρούτα και λαχανικά.

Μην τρώτε ωμό ή όχι καλά μαγειρεμένο κρέας ή ψάρι. Χρησιμοποιήστε θερμόμετρο κρέατος για να βεβαιωθείτε ότι το κρέας είναι αρκετά ψημένο. Μαγειρέψτε ολόκληρα κρέατα και ψάρια σε θερμοκρασία τουλάχιστον 63 C και αφήστε τα να “ξεκουραστούν” για τουλάχιστον τρία λεπτά. Μαγειρέψτε τον κιμά τουλάχιστον στους 71 C. Μαγειρέψτε ολόκληρα πουλερικά και κιμά σε θερμοκρασία τουλάχιστον 74 C.

Καταψύξτε ή παγώστε τα περισσεύματα. Τοποθετήστε τα περισσεύματα σε σκεπασμένα δοχεία στο ψυγείο αμέσως μετά το γεύμα σας. Τα περισσεύματα μπορούν να διατηρηθούν για 3 έως 4 ημέρες στο ψυγείο. Αν δεν πιστεύετε ότι θα τα φάτε μέσα σε τέσσερις ημέρες, καταψύξτε τα αμέσως.

Μαγειρέψτε τα περισσεύματα με ασφάλεια. Μπορείτε να ξεπαγώσετε με ασφάλεια τα κατεψυγμένα τρόφιμα με τρεις τρόπους. Μπορείτε να το βάλετε σε φούρνο μικροκυμάτων. Μπορείτε να το μεταφέρετε στο ψυγείο για να ξεπαγώσει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ή μπορείτε να βάλετε το κατεψυγμένο φαγητό σε ένα στεγανό δοχείο και να το βάλετε σε κρύο νερό στον πάγκο. Ζεστάνετε τα αποφάγια μέχρι η εσωτερική θερμοκρασία να φτάσει τους74 βαθμούς Κελσίου.

Πετάξτε το φαγητό όταν έχετε αμφιβολίες. Αν δεν είστε σίγουροι αν ένα τρόφιμο έχει παρασκευαστεί, σερβιριστεί ή αποθηκευτεί με ασφάλεια, πετάξτε το. Ακόμη και αν φαίνεται και μυρίζει ωραία, μπορεί να μην είναι ασφαλές για κατανάλωση.

Πετάξτε τα μουχλιασμένα τρόφιμα. Πετάξτε όλα τα ψημένα τρόφιμα με μούχλα. Πετάξτε μουχλιασμένα μαλακά φρούτα και λαχανικά, όπως ντομάτες, μούρα ή ροδάκινα. Και πετάξτε τυχόν ξηρούς καρπούς ή προϊόντα ξηρών καρπών με μούχλα. Μπορείτε να απομακρύνετε τη μούχλα από συμπαγή τρόφιμα με χαμηλή υγρασία, όπως τα καρότα, οι πιπεριές και τα σκληρά τυριά. Κόψτε τουλάχιστον 2,5 εκατοστά γύρω από το μουχλιασμένο μέρος του τροφίμου.

Καθαρίστε το ψυγείο σας. Καθαρίζετε το εσωτερικό του ψυγείου κάθε λίγους μήνες. Φτιάξτε ένα διάλυμα καθαρισμού από 1 κουταλιά της σούπας (15 χιλιοστόλιτρα) μαγειρική σόδα και 1 λίτρο νερό. Καθαρίστε την ορατή μούχλα στο ψυγείο ή στις στεγανοποιήσεις της πόρτας. Χρησιμοποιήστε ένα διάλυμα από 1 κουταλιά της σούπας (15 χιλιοστόλιτρα) χλωρίνη σε 1 λίτρο νερό.

Εάν εμφανίσετε τροφική δηλητηρίαση:

Για να αποφύγετε την αφυδάτωση, πιείτε υγρά, όπως αθλητικά ποτά ή νερό. Η πολύ γρήγορη κατανάλωση υγρών μπορεί να επιδεινώσει τη ναυτία και τον εμετό, γι’ αυτό προσπαθήστε να πίνετε μικρές συχνές γουλιές σε διάστημα δύο ωρών αντί να πιείτε μια μεγάλη ποσότητα με τη μία.

Λάβετε υπόψη σας την ούρηση. Θα πρέπει να ουρείτε σε τακτά χρονικά διαστήματα και τα ούρα σας θα πρέπει να είναι ελαφριά και διαυγή. Η μη συχνή παραγωγή σκούρων ούρων αποτελεί ένδειξη αφυδάτωσης.

Η ζαλάδα είναι επίσης συμπτώματα αφυδάτωσης. Εάν εμφανιστεί οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα και δεν μπορείτε να πιείτε αρκετά υγρά, αναζητήστε ιατρική βοήθεια.

Αποφύγετε τα αντιδιαρροϊκά φάρμακα. Μπορεί να επιβραδύνουν την απομάκρυνση των οργανισμών ή των τοξινών από τον οργανισμό σας. Εάν έχετε αμφιβολίες, συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

Μην δίνετε σε βρέφη ή μικρά παιδιά αντιδιαρροϊκά φάρμακα λόγω των δυνητικά σοβαρών παρενεργειών.

Η τροφογενής ασθένεια συχνά βελτιώνεται από μόνη της μέσα σε λίγες ημέρες.

Καλέστε το γιατρό σας εάν:

• Ο εμετός επιμένει για περισσότερες από δύο ημέρες
• Η διάρροια επιμένει για περισσότερες από μερικές ημέρες.
• Η διάρροια γίνεται αιματηρή, μαύρη ή πισσώδης
• Ο πυρετός είναι 38,3 C ή υψηλότερος.
• Παρατηρείται ζάλη ή τάση λιποθυμίας με την ορθοστασία
• Εμφανίζεται σύγχυση
• Παρουσιάζεται ανησυχητικός κοιλιακός πόνος