Είναι δυνατόν να εθιστεί κανείς στον ύπνο;

Όταν είναι σχεδόν αδύνατο να ανοίξετε τα μάτια σας το πρωί ή όταν πιάνετε τον εαυτό σας να παλεύει να βγάλει τη μέρα χωρίς έναν υπνάκο, μπορεί να αρχίσετε να αναρωτιέστε: υπάρχει πραγματικά ο εθισμός στον ύπνο;

Ενημερωθείτε για το τι ισχύει σχετικά με την υπερβολική υπνηλία και μάθετε αν μπορείτε πραγματικά να εθιστείτε στον ύπνο, καθώς και για τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε αν νιώθετε ότι κοιμάστε υπερβολικά.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Ύπνου και την Εταιρεία Έρευνας του Ύπνου, ο μέσος ενήλικας χρειάζεται τουλάχιστον 7 ώρες ύπνου κάθε βράδυ.

Αυτό αφορά τον πραγματικό ύπνο, όχι απλά τον χρόνο που περνάει στο κρεβάτι.

Όταν συστηματικά δεν αισθάνεστε ξεκούραστοι μετά από έναν 7ωρο ύπνο και αποζητάτε τον υπνάκο κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να αρχίσετε να αισθάνεστε ότι είστε εθισμένοι στον ύπνο.

Ωστόσο, η υπερβολική υπνηλία μπορεί να είναι σημάδι άλλου προβλήματος. Για παράδειγμα, καταστάσεις ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη και το άγχος ή ορισμένα φάρμακα μπορεί να έχουν παρόμοια επίδραση.

Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Υγείας της Βρετανίας (NHS), “ο εθισμός συνδέεται συχνότερα με τα τυχερά παιχνίδια, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το κάπνισμα, αλλά είναι δυνατόν να εθιστεί κανείς σχεδόν στο οτιδήποτε”.

Αλλά μπορεί αυτό να ισχύει και για τον ύπνο;

[ruby_related heading=”Δείτε ακόμα” total=5 layout=1]

Σύμφωνα με ειδικούς σε θέματα διατροφής, ύπνου, κιρκάδιων ρυθμών και μεταβολισμού, μάλλον όχι.

“Ο εθισμός στον ύπνο δεν είναι μια ιατρικά αναγνωρισμένη κατάσταση”, επισημαίνουν.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Ιατρικής του Εθισμού, τα άτομα με εθισμό χρησιμοποιούν ουσίες ή εμπλέκονται σε συμπεριφορές που γίνονται ψυχαναγκαστικές και συχνά συνεχίζουν παρά τις βλαβερές συνέπειες.

Ο ύπνος είναι μια βιολογική λειτουργία και δεν είναι θεμελιωδώς επιβλαβής.

Προκειμένου να ανταποκρίνεται σε αυτόν τον ορισμό, ο ύπνος θα έπρεπε να οδηγεί σε βλαβερές συνέπειες και αυτό συμβαίνει πολύ, πολύ σπάνια.

Οι μόνες εξαιρέσεις θα ήταν περιπτώσεις όπως κάποιος που κάνει κάτι επικίνδυνο ενώ υπνοβατεί.

Επί του παρόντος, καμία ακαδημαϊκή εργασία δεν αναγνωρίζει τον ύπνο ως εθισμό. Ωστόσο, ο υπερβολικός ύπνος μπορεί να προκαλείται από άλλες καταστάσεις.

Οι υπερυπνίες είναι αναγνωρισμένες διαταραχές ύπνου που χαρακτηρίζονται από παρατεταμένο ύπνο, υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας ή και τα δύο.

Η υπερβολική ημερήσια υπνηλία μπορεί επίσης να προκαλείται από άλλες καταστάσεις.

Σε αυτές συγκαταλέγονται οι εξής:

• Ναρκοληψία
• σύνδρομο Kleine-Levin
• Ιδιοπαθής υπερυπνία
• Υπνική άπνοια
• Δυσκολία ή αδυναμία να σηκωθεί κανείς από το κρεβάτι.

Είναι πολύ πιθανό να έχετε μία από αυτές τις καταστάσεις και να την μπερδέψετε με τον εθισμό στον ύπνο.

Ο όρος “κλινομανία” κυκλοφορεί επίσης πολύ συχνά στο διαδίκτυο.

Όπως και η δυσανία, αναφέρεται στον καταναγκασμό να μείνετε στο κρεβάτι, αλλά δεν αναγνωρίζεται ως πάθηση που μπορεί να διαγνωστεί.

Παρόλο που ο εθισμός στον ύπνο δεν αναγνωρίζεται ως ιατρική πάθηση, υπάρχουν σημάδια που πρέπει να προσέξετε και που μπορεί να υποδεικνύουν μια διαταραχή του ύπνου, όπως η υπερυπνία.

Τα σημάδια της υπερυπνίας περιλαμβάνουν:

• κούραση
• δυσκολία αφύπνισης μετά από μακρύ ύπνο
• ευερεθιστότητα
• ανάγκη για μεσημεριανούς ύπνους
• δυσκολία στη μνήμη
• πνευματική θολούρα

Παρόλο που η υπερυπνία δεν αποτελεί εθισμό, όσοι έχουν διαγνωστεί με αυτή μπορεί να υποφέρουν από ένα ευρύ φάσμα παρενεργειών.

Σε αυτές περιλαμβάνονται:

• μειωμένη ενέργεια
• κόπωση
• πονοκέφαλοι
• ημικρανίες
• συχνή απώλεια όρεξης
• ανησυχία
• ψευδαισθήσεις
• αυτοκτονικός ιδεασμός
• απώλεια μνήμης

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η υπερυπνία μπορεί να οδηγήσει σε άλλες καταστάσεις όπως είναι:

• Ο διαβήτης
• Η παχυσαρκία
• Η κλινική κατάθλιψη

Επιπλέον, ενδέχεται να είστε υπερβολικά κουρασμένοι λόγω κακών συνηθειών ύπνου, διαταραγμένου προγράμματος ύπνου ή συμπεριφορών κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Ένας άλλος πιθανός λόγος για τον οποίο νιώθετε εθισμένοι στον ύπνο θα μπορούσε να σχετίζεται με μια κατάσταση ψυχικής υγείας.

Οι άνθρωποι με ορισμένες διαταραχές της ψυχικής τους υγείας περνούν πολύ χρόνο στο κρεβάτι.

Αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο σε ορισμένες μορφές κατάθλιψης, για παράδειγμα. Ορισμένοι άνθρωποι με ψυχιατρικές διαταραχές έχουν επίσης υπερυπνία.

Έρευνες δείχνουν ότι η ψυχολογική εξάρτηση από τον ύπνο μπορεί να αποτελεί ένδειξη κατάθλιψης.

Μια μελέτη του 2008 διαπίστωσε ισχυρούς δεσμούς μεταξύ του υπερβολικού ύπνου και της κατάθλιψης, σημειώνοντας ότι περίπου το 40 % των νεαρών καταθλιπτικών ενηλίκων και το 10 % των ηλικιωμένων καταθλιπτικών ενηλίκων παρουσίαζαν υπερυπνία.

Οι αριθμοί αυτοί ήταν υψηλότεροι στις γυναίκες.

Μια μελέτη του 2014 διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που κοιμόντουσαν περισσότερες από 8 ώρες τη νύχτα είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη από εκείνους που κοιμόντουσαν λιγότερες από 8 ώρες.

Η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει τόσο σε αϋπνία όσο και σε υπερυπνία.

Μια μελέτη του 2017 διαπίστωσε ότι ενώ η αϋπνία ήταν το πιο συνηθισμένο πρόβλημα ύπνου σε άτομα με κατάθλιψη, σχεδόν οι μισοί από τους συμμετέχοντες στη μελέτη ανέφεραν την υπερυπνία ως σύμπτωμα της κατάθλιψής τους.

Τα άτομα που σκέφτονται ή μιλούν για απόδραση από την πραγματικότητα μπορεί να καθοδηγούνται από βαθιά δυσαρέσκεια σχετικά με την ξύπνια ζωή τους, με την επιθυμία να αποκλείσουν κάθε αρνητικότητα με τη βοήθεια μίας κατάστασης που μοιάζει με κώμα.

Παρόλο που οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι ο απλός εθισμός στον ύπνο δεν αποτελεί ιατρική πάθηση, είναι δυνατόν να αναπτυχθεί εθισμός στα υπνωτικά χάπια.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα υπερυπνίας.

Τα υπνωτικά χάπια μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τη βραχυπρόθεσμη αϋπνία.

Όταν χρησιμοποιούνται σωστά υπό την καθοδήγηση ενός επαγγελματία γιατρού, είναι απίθανο να έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις.

Ωστόσο, τα περισσότερα φάρμακα ενέχουν τον κίνδυνο εξάρτησης.

Επιπλέον, μπορεί να μην συνειδητοποιήσετε ότι είστε εξαρτημένοι από ένα φάρμακο μέχρι να αναπτύξετε ανοχή στη δόση ή να εμφανίσετε συμπτώματα στέρησης από τη διακοπή της χρήσης.

Τα σημάδια και τα συμπτώματα του εθισμού στα υπνωτικά χάπια μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

• προβλήματα μνήμης
• κόπωση και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
• έλλειψη συγκέντρωσης
• προβλήματα συντονισμού
• διαταραχές ύπνου, όπως η υπνοβασία

Ο εθισμός συνήθως επέρχεται με την πάροδο του χρόνου, επομένως τα υπνωτικά χάπια πρέπει να λαμβάνονται μόνο για βραχυπρόθεσμη θεραπεία.

Ανάλογα με τον τύπο του φαρμάκου και το πόσο καιρό το παίρνετε, μπορεί να είναι ασφαλέστερο να απογαλακτιστείτε σταδιακά, σε αντίθεση με τη διακοπή “εν ψυχρώ”.

Σε κάθε περίπτωση, ζητήστε πάντα την υποστήριξη ενός επαγγελματία γιατρού για να σας βοηθήσει στη διαδικασία.

• Κατάλογος βοηθημάτων ύπνου που ενδέχεται να προκαλέσουν εθισμό

Αναρωτιέστε αν το φάρμακο για τον ύπνο σας μπορεί να έχει τη δυνατότητα εθισμού; Ακολουθεί ένας κατάλογος κοινών βοηθημάτων ύπνου που μπορεί να γίνουν εθιστικά με την πάροδο του χρόνου.

• Διφαινυδραμίνη (Benadryl)
• Κετιαπίνη (Seroquel)
• Τραζοδόνη
• Ζολπιδέμη (Ambien ή Edluar)
• Ζαλέπλον (Sonata)
• Εσσοπικλόνη (Lunesta)

Εάν έχετε ενδοιασμούς σχετικά με την εθιστικότητα ενός φαρμάκου που παίρνετε ή σκέφτεστε να πάρετε, μιλήστε με έναν γιατρό για να μάθετε περισσότερα.

Αν ψάχνετε για ένα βοήθημα ύπνου που δεν ενέχει το ενδεχόμενο εθισμού, αρκετές φυσικές επιλογές μπορούν να σας βοηθήσουν να αποκοιμηθείτε:

• Μελατονίνη
• Κάψουλες λεβάντας, τσάι ή αιθέριο έλαιο σε συσκευή διάχυσης
• Χαμομήλι
• Βαλεριάνα
• Πασιφλόρα
• Λεμονόχορτο

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι επαγγελματίες υγείας προβληματίζονται όλο και περισσότερο για τα συμπληρώματα μελατονίνης λόγω της λανθασμένης επισήμανσης και της παρατεταμένης χρήσης.

Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε να αλλάξετε τις συνήθειες του ύπνου σας για να βοηθηθείτε στη διαχείριση της αϋπνίας και των διαταραχών του ύπνου.

Για παράδειγμα, αποφύγετε την παρακολούθηση οθονών και την καφεΐνη πριν από τον ύπνο και απολαύστε άπλετο φως κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Εάν η υπερβολική υπνηλία σας έχει γίνει ένα ευδιάκριτο μοτίβο και επηρεάζει την καθημερινή σας ζωή, είναι σημαντικό να μιλήσετε με έναν γιατρό.

Δεδομένου ότι ο εθισμός στον ύπνο δεν αποτελεί διαγνωστέα πάθηση, η κόπωση μπορεί να οφείλεται σε υπερυπνία, σε κατάσταση ψυχικής υγείας ή σε άλλο πρόβλημα υγείας.

Εάν παίρνετε συνταγογραφούμενα φάρμακα για τον ύπνο και έχετε την επιθυμία να κοιμηθείτε κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να αντιμετωπίζετε εθισμό σε υπνωτικά χάπια.

Σε κάθε περίπτωση, μιλήστε με το γιατρό σας για να λάβετε υποστήριξη και να βρείτε τη λύση που σας ταιριάζει.