Η σύγχυση, η απώλεια μνήμης και οι αλλαγές στην προσωπικότητα και στη συμπεριφορά είναι μερικά μόνο από τα πρώτα σημάδια που δείχνουν ότι ένα άτομο πάσχει από άνοια, ο οποίος είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει τα συμπτώματα πολλών διαφορετικών εγκεφαλικών διαταραχών που μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενός ατόμου να ζει ανεξάρτητα και αυτόνομα.
Ανάλογα με την αιτία, μερικές φορές τα συμπτώματα της άνοιας είναι αντιμετωπίσιμα, αλλά, σε άλλες περιπτώσεις, είναι μόνιμα ή εξελίσσονται και επιδεινώνονται.
Γι’ αυτό είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση της γνωστικής έκπτωσης και η κατάλληλη ιατρική θεραπεία μπορεί να αντιστρέψει ή να αμβλύνει τα συμπτώματα.
Ενδείξεις και συμπτώματα της άνοιας
Ένας μακρύς κατάλογος συμπτωμάτων σχετίζεται με την άνοια, αλλά πολλά από αυτά επικαλύπτονται με άλλες παθήσεις, πράγμα που σημαίνει ότι η ύπαρξη ορισμένων από αυτά δεν επιβεβαιώνει ότι ένα άτομο έχει νοητική διαταραχή.
Ωστόσο, μην διστάσετε να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας εάν εσείς ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίζει σημάδια άνοιας, τα οποία μπορεί να είναι γνωστικής ή ψυχολογικής φύσης:
- Δυσκολία στην απομνημόνευση νέων πληροφοριών
- Σύγχυση, ιδιαίτερα σε σχέση με το χρόνο ή τον τόπο
- Αποπροσανατολισμός
- Αλλαγές στη διάθεση ή την προσωπικότητα
- Εύκολος εκνευρισμός
- Κατάθλιψη και απομόνωση
- Δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων
- Δυσκολία στην ολοκλήρωση εργασιών
- Δυσκολία στην οργάνωση
- Αυξημένο άγχος
- Προβλήματα στην επικοινωνία (προφορικά ή γραπτά)
- Προβλήματα με τον συντονισμό του σώματος
- Το να χάνεται κανείς, ιδίως όταν πηγαίνει σε γνώριμα μέρη
- Συνήθης απώλεια συνηθισμένων αντικειμένων
- Παρουσίαση σημείων παράνοιας
- Κακή κρίση και αξιολογικά κριτήρια
Δεν θα παρατηρήσουν όλοι αμέσως αυτά τα συμπτώματα και ένας κατάλογος συμπτωμάτων από μόνος του δεν μπορεί να καθορίσει αν ένα άτομο έχει διαταραχή που σχετίζεται με την άνοια. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί ούτε με κάποιο τεστ.
Διάγνωση
Για να γίνει διάγνωση, ένας γιατρός, όπως ένας νευρολόγος, γηρίατρος ή επαγγελματίας ψυχικής υγείας, θα πραγματοποιήσει μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση που περιλαμβάνει φυσική εξέταση, επισκόπηση του ιατρικού ιστορικού, εξετάσεις αίματος και εκτιμήσεις σχετικά με τη συμπεριφορά και τη συνολική λειτουργικότητα του ατόμου.
Ο έγκαιρος εντοπισμός της άνοιας μπορεί να αμβλύνει τα συμπτώματά της και να επιτρέψει στους ασθενείς να συμμετάσχουν σε κλινικές δοκιμές φαρμάκων και να σχεδιάσουν το μέλλον τους.
Συχνές αιτίες άνοιας
Το είδος της ιατρικής παρέμβασης για την άνοια ή τα συμπτώματα που μοιάζουν με άνοια εξαρτάται από την πηγή του προβλήματος.
Αν και είναι ευρέως διαδεδομένη η πεποίθηση ότι τέτοιες καταστάσεις πλήττουν αποκλειστικά τους ηλικιωμένους, κάτι τέτοιο είναι ανακριβές.
Άνθρωποι οποιασδήποτε ηλικίας μπορούν να εμφανίσουν αυτά τα συμπτώματα, επειδή τα αίτια σχετίζονται με μια πληθώρα παθήσεων – από την τραυματική εγκεφαλική βλάβη έως τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Νόσος του Alzheimer
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι αναμφισβήτητα η πιο γνωστή μορφή άνοιας. Είναι επίσης η πιο συχνή αιτία, αντιπροσωπεύοντας το 60% έως 80% των διαγνώσεων που σχετίζονται με την άνοια, σύμφωνα με την Alzheimer’s Association.
Αν και η μεγαλύτερη ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, 200.000 άτομα που ζουν με τη νόσο είναι νεότερα από 65 ετών. Τα άτομα αυτά έχουν αυτό που είναι γνωστό ως νόσος Αλτσχάιμερ πρώιμης έναρξης.
Ένα από τα πρώτα σημάδια που αναφέρουν ότι έχουν τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ (πρώιμης έναρξης ή μη) είναι η δυσκολία ανάκλησης πληροφοριών που έχουν προσφάτως μάθει. Αυτό συμβαίνει επειδή η νόσος Αλτσχάιμερ βλάπτει ένα τμήμα του εγκεφάλου που συμμετέχει στις διαδικασίες μάθησης.
Δυστυχώς, η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια προοδευτική κατάσταση, που σημαίνει ότι τα συμπτώματα θα επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου, αλλά η ιατρική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη διαχείρισή τους.
Άλλοι τύποι άνοιας
Άλλες εξελισσόμενες μορφές άνοιας είναι η μετωποκροταφική άνοια, η άνοια με σωμάτια Lewy και η αγγειακή άνοια – και είναι επίσης πιθανό να υπάρχει συνδυασμός διαφόρων τύπων άνοιας.
Μετωποκροταφική άνοια
Στην περίπτωση της μετωποκροταφικής άνοιας, τα νευρικά κύτταρα στα τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συμπεριφορά, την επικοινωνία και την προσωπικότητα αρχίζουν να εκφυλίζονται.
Έτσι, τα άτομα με αυτή την πάθηση εμφανίζουν συνήθως συμπτώματα που επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τη λογική, την επικοινωνία ή/και την κίνησή τους.
Άνοια με σωμάτια του Lewy
Στην άνοια με σωμάτια Lewy, συσσωρεύονται στον εγκέφαλο ομάδες πρωτεϊνών. Αυτές οι πρωτεΐνες μπορούν επίσης να βρεθούν σε ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον και νόσο του Αλτσχάιμερ.
Τα άτομα με αυτή τη μορφή άνοιας μπορεί να έχουν παραισθήσεις, να δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν ή να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον σωματικό συντονισμό και την κίνηση.
Αγγειακή άνοια
Η αγγειακή άνοια είναι η δεύτερη μετά τη νόσο Αλτσχάιμερ σε συχνότητα εμφάνισης σε άτομα με άνοια.
Εμφανίζεται λόγω προβλημάτων με τα αιμοφόρα αγγεία που αφορούν τον εγκέφαλο. Μολονότι τα άτομα με αυτή τη μορφή άνοιας μπορεί να δυσκολεύονται να θυμηθούν πράγματα, τα πιο εμφανή συμπτώματά τους είναι πιθανότατα τα προβλήματα οργάνωσης, συλλογισμού, συγκέντρωσης και γρήγορης σκέψης.
Καταστάσεις που συνδέονται με την άνοια
Αρκετές άλλες παθήσεις έχουν ενοχοποιηθεί για τη διάγνωση της άνοιας.
Σε αυτές συγκαταλέγονται η τραυματική εγκεφαλική βλάβη και η νόσος του Πάρκινσον, καθώς και η νόσος Creutzfeldt-Jakob και η νόσος του Huntington.
Τα άτομα με αυτές τις διαταραχές εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με άνοια ή αναπτύσσουν μια μορφή άνοιας.
Τραυματική εγκεφαλική βλάβη
Η τραυματική εγκεφαλική βλάβη, η οποία αναπτύσσεται μετά από επαναλαμβανόμενο τραύμα στο κεφάλι, είναι συχνή σε αθλητές που έχουν ασχοληθεί με επιθετικά αθλήματα επαφής, όπως το ποδόσφαιρο, το ράγκμπι ή η πυγμαχία, αλλά οι τραυματισμοί αυτοί μπορούν επίσης να εμφανιστούν σε αθλήματα όπως το βόλεϊ, ή το πόλο.
Εάν τραυματιστούν ορισμένα τμήματα του εγκεφάλου, μπορεί στη συνέχεια να αναπτυχθεί άνοια.
Τα συμπτώματα της τραυματικής εγκεφαλικής βλάβης είναι η απώλεια μνήμης, η δυσκολία στην επικοινωνία, η κατάθλιψη και η οργή.
Νόσος του Πάρκινσον
Είναι επίσης πιθανό να εμφανιστούν συμπτώματα που σχετίζονται με τη νόσο του Πάρκινσον, η οποία προκαλείται από βλάβη των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο.
Τα άτομα με νόσο Πάρκινσον συχνά υποφέρουν από τρόμο, κινούνται αργά και αντιμετωπίζουν προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού των μυών τους. Είναι σύνηθες για τα άτομα με νόσο Πάρκινσον να εμφανίζουν συμπτώματα άνοιας.
Νόσος Creutzfeldt-Jakob
Η νόσος Creutzfeldt-Jakob είναι μια κληρονομική νόσος που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση πρωτεϊνών που είναι γνωστές ως πρίον ή πρωτεΐνες πρίον.
Πρόκειται για μια θανατηφόρα πάθηση που εμφανίζεται πολύ σπάνια. Εκτός από τη γενετική προδιάθεση, η ασθένεια αυτή μπορεί να αναπτυχθεί μετά από έκθεση σε μολυσμένο ιστό του νευρικού συστήματος κατά τη διάρκεια μιας μεταμόσχευσης.
Στα βοοειδή είναι ευρέως γνωστή ως νόσος των τρελών αγελάδων, από την οποία οι άνθρωποι μπορούν να προσβληθούν τρώγοντας μολυσμένο κρέας.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν σύγχυση, αποπροσανατολισμό, κατάθλιψη, προβλήματα συντονισμού και δυσκολία στην ομιλία και τη συγκέντρωση.
Νόσος του Huntington (Χορεία του Χάντινγκτον)
Η νόσος του Huntington είναι μια κληρονομική διαταραχή κατά την οποία τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου αλλοιώνονται.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν λήθη, κατάθλιψη, δυσκολία στην επικοινωνία και δυσκολία στη σωματική κίνηση. Η πάθηση αυτή εμφανίζεται συνήθως στη δεκαετία των 30 ή 40 ετών.
