Η βρογχιολίτιδα είναι η φλεγμονή των μικρότερων αεραγωγών των πνευμόνων – των βρογχιολίων. Προσβάλλει συνήθως βρέφη και παιδιά κάτω των 2 ετών και προκαλείται σχεδόν πάντα από έναν αναπνευστικό ιό.
Η βρογχιολίτιδα μπορεί συνήθως να διαγνωστεί με βάση τη συμπτωματολογία, η οποία περιλαμβάνει βήχα, συριγμό κατά την αναπνοή και ήπιο πυρετό. Δεν υπάρχουν ειδικές θεραπείες για τη βρογχιολίτιδα, αν και μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία με οξυγονοθεραπεία σε βαριές περιπτώσεις.
Ποια είναι τα συμπτώματα της βρογχιολίτιδας;
Τα συμπτώματα της βρογχιολίτιδας οφείλονται στην απόφραξη των βρογχιολίων η οποία προκαλείται από λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού. Είναι παρόμοια με εκείνα του κοινού κρυολογήματος, αλλά εξελίσσονται καθώς προσβάλλονται τα βρογχιόλια:
- Καταρροή από τη μύτη
- Ρινική συμφόρηση
- Ήπιος πυρετός
- Βήχας
- Συριγμός
- Απώλεια όρεξης
- Κακή θρέψη
Μετά την παρέλευση των οξέων συμπτωμάτων, ο βήχας και ο συριγμός μπορεί να επιμείνουν για αρκετές εβδομάδες. Οι περισσότερες περιπτώσεις βρογχιολίτιδας αυτοπεριορίζονται και δεν προκαλούν μακροχρόνια βλάβη ή ζημιές.
Ορισμένα παιδιά με βρογχιολίτιδα μπορεί να εμφανίσουν μέση ωτίτιδα (λοίμωξη του μέσου ωτός), που εκδηλώνεται με πόνο στο αυτί και ζάλη, ή λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος, που διακρίνεται λόγω του κλάματος κατά την ούρηση και των θολών, δύσοσμων ούρων.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η βρογχιολίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή αφυδάτωση (λόγω κακής θρέψης), αναπνευστική δυσχέρεια (αδυναμία να πάρει κανείς ανάσα) ή αναπνευστική ανεπάρκεια (αδυναμία να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του οργανισμού σε οξυγόνο).
Αιτίες
Η βρογχιολίτιδα προκαλείται σχεδόν πάντα από έναν από τους παρακάτω αναπνευστικούς ιούς:
- Αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV), η πιο κοινή αιτία
- Ιοί του κρυολογήματος, όπως ο κορονοϊός, ο ρινοϊός και ο αδενοϊός
- Γρίπη Α ή Β
- Παραϊνφλουένζα (ιός παραγρίπης)
Η πάθηση ξεκινά με μια οξεία λοίμωξη των επιθηλιακών κυττάρων που επενδύουν τους μικρότερους αεραγωγούς των πνευμόνων.
Στους ενήλικες και τα μεγαλύτερα παιδιά, αυτοί οι κοινοί ιοί προσβάλλουν γενικά μόνο την ανώτερη αναπνευστική οδό, επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα είναι σε θέση να περιορίσει την εξάπλωσή τους. Επειδή όμως τα βρέφη και τα μικρότερα παιδιά δεν έχουν ακόμη ισχυρή ή στιβαρή ανοσολογική απόκριση, ιοί όπως αυτοί μπορούν πιο εύκολα να διεισδύσουν στην κατώτερη αναπνευστική οδό.
Όταν συμβεί αυτό, η λοίμωξη θα προκαλέσει μια φλεγμονώδη αντίδραση που οδηγεί σε συστολή (στένωση) των βρογχιολίων. Η φλεγμονή, με τη σειρά της, αναγκάζει τα βλεννογόνα κύτταρα στους αεραγωγούς να απελευθερώσουν περίσσεια βλέννας, προκαλώντας απόφραξη και χαρακτηριστικό συριγμό.
Η βρογχιολίτιδα δεν πρέπει να συγχέεται με τη βρογχίτιδα, η οποία μπορεί να επηρεάσει ενήλικες και παιδιά και να προκληθεί από μια οξεία λοίμωξη ή μια μακροχρόνια αναπνευστική νόσο όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;
Υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να προδιαθέσουν ένα παιδί για βρογχιολίτιδα:
- Πρόωρος τοκετός
- Ηλικία κάτω των 3 μηνών κατά τη στιγμή της λοίμωξης
- Έκθεση σε παθητικό κάπνισμα
- Κάπνισμα της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- Συγγενής καρδιοπάθεια
- Πρωτοπαθής νόσος ανοσοανεπάρκειας
- Χρόνια πνευμονοπάθεια και άλλες χρόνιες ασθένειες
Διάγνωση
Η διάγνωση της βρογχιολίτιδας γίνεται συνήθως με μία κλινική εξέταση. Αυτή περιλαμβάνει φυσική εξέταση σε συνδυασμό με εξέταση των συμπτωμάτων και του ιατρικού ιστορικού του παιδιού.
Η φυσική εξέταση αφορά την ακρόαση των αναπνευστικών ήχων με στηθοσκόπιο για την ανίχνευση των κριγμών και των χαρακτηριστικών για τις λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος υψίσυχνων ήχων γουργουρητού ή σφυρίγματος. Η γρήγορη αναπνοή και η ρινική διαστολή (άνοιγμα των ρουθουνιών) είναι επίσης σημάδια που προδίδουν την ασθένεια.
Διαφορική διάγνωση
Ο συριγμός και ο βήχας στα παιδιά μπορούν να προκληθούν από διάφορους παράγοντες. Εάν η διάγνωση της βρογχιολίτιδας είναι αμφίβολη, ο γιατρός μπορεί να κάνει πρόσθετες εξετάσεις για να αποκλείσει άλλες πιθανές αιτίες:
- Άσθμα
- Αλλεργία
- Πνευμονία
- Τυχαία εισρόφηση ξένου αντικειμένου
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
- Λαρυγγομαλάκυνση (δυσμορφία των φωνητικών χορδών)
- Κυστική ίνωση
- Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
Πώς θεραπεύεται η βρογχιολίτιδα;
Η αντιμετώπιση της βρογχιολίτιδας είναι κυρίως υποστηρικτική. Εάν δεν εντοπιστεί δευτερογενής βακτηριακή λοίμωξη, δεν συνταγογραφούνται αντιβιοτικά, καθώς αυτά αντιμετωπίζουν μόνο τα βακτήρια και όχι τους ιούς.
Με εξαίρεση τη γρίπη, δεν υπάρχουν αντιιικά φάρμακα ικανά να θεραπεύσουν μια ιογενή λοίμωξη του αναπνευστικού.
Το φάρμακο Tamiflu (οσελταμιβίρη) μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα της γρίπης σε βρέφη και νήπια, εάν ληφθεί εντός 48 ωρών από τα πρώτα συμπτώματα. Έχοντας αυτό υπόψη, τα οξέα συμπτώματα της βρογχιολίτιδας συνήθως εκδηλώνονται εντός 3 έως 5 ημερών από την έκθεση στο λοιμογόνο παράγοντα, πράγμα που σημαίνει ότι το φάρμακο ενδέχεται να μπορεί να προλάβει την εμφάνιση της βρογχιολίτιδας παρά να την αντιμετωπίσει μόλις εμφανιστεί.
Η ήπια έως μέτριας σοβαρότητας βρογχιολίτιδα συνήθως υποχωρεί πλήρως εντός 2 έως 3 εβδομάδων χωρίς θεραπεία. Οι περισσότερες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν ξεκούραση στο κρεβάτι με επαρκή χορήγηση υγρών και τροφής. Είναι επίσης σημαντικό να κρατάτε ένα παιδί με βρογχιολίτιδα μακριά από τον καπνό.
Εάν το παιδί σας έχει πυρετό, ρωτήστε τον παιδίατρό σας εάν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε παιδική παρακεταμόλη ή παιδική ιβουπροφαίνη, φάρμακα τα οποία διατίθενται σε σιρόπια.
Μην δίνετε ασπιρίνη στο παιδί, καθώς ενέχει τον κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου Reye, μιας σπάνιας αλλά δυνητικά απειλητικής για τη ζωή κατάστασης.
Ορισμένοι γονείς προτιμούν να χρησιμοποιούν εισπνοές με ατμό ή υγραντήρες ψυχρής ομίχλης για την ανακούφιση των αναπνευστικών συμπτωμάτων, αν και υπάρχουν λίγα επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν τη χρήση τους.
Το ίδιο ισχύει και για τα εισπνεόμενα στεροειδή ή τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά (που διατίθενται με ιατρική συνταγή)- αν δεν υπάρχει αναπνευστική δυσχέρεια, αυτές οι παρεμβάσεις θα συμβάλουν ελάχιστα, έως καθόλου, στην αλλαγή της πορείας της λοίμωξης.
Νοσηλεία
Το 3% των βρεφών χρειάζονται νοσηλεία ως αποτέλεσμα βρογχιολίτιδας. Οι σοβαρές περιπτώσεις συχνά απαιτούν πιο επιθετικές παρεμβάσεις για την αποφυγή ή την αντιμετώπιση της αναπνευστικής ανεπάρκειας:
- Θεραπεία με οξυγόνο (συνήθως εάν ο κορεσμός οξυγόνου είναι μικρότερος από 90%)
- Ενδοφλέβια (IV) χορήγηση υγρών για την αντιμετώπιση της αφυδάτωσης
- Εισπνοή φυσιολογικού ορού με νεφελοποίηση για να βοηθηθεί η απομάκρυνση της βλέννας
- Αναρρόφηση των ανώτερων αεραγωγών για την απομάκρυνση της βλέννας των αεραγωγών
- Μηχανικός αερισμός
Όπως και στις ήπιες έως μέτριας βαρύτητας περιπτώσεις, τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά ή τα στεροειδή ανακουφίζουν ελάχιστα τα συμπτώματα και δε βοηθούν στην ανάρρωση.
Πώς μπορούμε να προλάβουμε την νόσο
Επί του παρόντος δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο για την πρόληψη του RSV (συγκητιακός ιός), των ιών του κρυολογήματος ή των ιών της παραϊνφλουέντσας.
Για την πρόληψη της γρίπης, οι ειδικοί συνιστούν ετήσιο εμβόλιο γρίπης για όλους τους ανθρώπους ηλικίας 6 μηνών και άνω. Για τα άτομα ηλικίας 2 έως 49 ετών, διατίθεται επίσης ρινικό εμβόλιο κατά της γρίπης.
Ο εμβολιασμός κατά της γρίπης για όλη την οικογένεια είναι υψίστης σημασίας σε οικογένειες όπου υπάρχουν βρέφη, ηλικιωμένοι ενήλικες ή άλλα άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου των κρυολογημάτων ή της γρίπης, ο κίνδυνος μόλυνσης μπορεί να μειωθεί με το πλύσιμο των χεριών, την αποφυγή της επαφής στόμα με πρόσωπο και την απομόνωση οποιουδήποτε ατόμου είναι ύποπτο ή έχει ενεργή λοίμωξη.
Εάν υπάρχει τοπικό κρούσμα RSV σε παιδικό σταθμό ή νηπιαγωγείο, είναι σημαντικό να απομακρύνετε το παιδί σας έως ότου οι υπεύθυνοι υγείας σας πουν ότι είναι ασφαλές να επιστρέψει.
Στα βρέφη που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο επιπλοκών από τον RSV, συμπεριλαμβανομένων των πρόωρων νεογνών και εκείνων με συγγενή καρδιοπάθεια, χορηγείται συχνά το φάρμακο Synagis (“παλιβιζουμάμπη”) για να μειωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης από τον RSV ή η σοβαρότητα των συμπτωμάτων σε περίπτωση εμφάνισης της λοίμωξης. Χορηγείται μία φορά το μήνα κατά τη διάρκεια της περιόδου που ο RSV είναι σε έξαρση.
Σημειώστε, ωστόσο, ότι το Synagis δεν έχει εγκριθεί για τη θεραπεία του RSV. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Pediatrics το 2019 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το φάρμακο δεν είχε καμία επίδραση, ούτε καλή ούτε κακή, όταν χρησιμοποιήθηκε σε 420 βρέφη με οξεία λοίμωξη RSV.
