Οι διαταραχές του ύπνου είναι μια ομάδα διαταραχών που επηρεάζουν την ικανότητα να κοιμάστε καλά σε τακτική βάση.
Είτε οφείλονται σε κάποιο πρόβλημα υγείας είτε σε υπερβολικό άγχος, οι διαταραχές του ύπνου γίνονται όλο και πιο συχνές στον Δυτικό κόσμο.
Στην πραγματικότητα, περισσότεροι από το ένα τρίτο των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες αναφέρουν ότι κοιμούνται λιγότερο από 7 ώρες σε ένα 24ωρο.
Περισσότερο από το 70 % των μαθητών λυκείου αναφέρουν ότι κοιμούνται λιγότερες από 8 ώρες τις καθημερινές νύχτες.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν περιστασιακά προβλήματα ύπνου εξαιτίας του άγχους, του πιεστικού προγράμματός τους και άλλων εξωτερικών παραγόντων.
Ωστόσο, όταν αυτά τα προβλήματα αρχίζουν να παρουσιάζονται σε τακτική βάση και παρεμβαίνουν στην καθημερινή ζωή, μπορεί να είναι ένδειξη διαταραχής του ύπνου.
Ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής ύπνου, οι άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να κοιμηθούν και να αισθάνονται εξαιρετικά κουρασμένοι καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Η έλλειψη ύπνου μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ενέργεια, τη διάθεση, τη συγκέντρωση και τη συνολική υγεία του ατόμου.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διαταραχές ύπνου ενδέχεται να αποτελούν σύμπτωμα άλλης ιατρικής ή ψυχικής πάθησης. Αυτά τα προβλήματα ύπνου μπορεί τελικά να εξαφανιστούν μόλις χορηγηθεί θεραπεία για την υποκείμενη αιτία.
Όταν οι διαταραχές του ύπνου δεν προκαλούνται από κάποια άλλη πάθηση, η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει ένα συνδυασμό ιατρικών θεραπειών και αλλαγών στον τρόπο ζωής του πάσχοντος.
Είναι σημαντικό να λάβετε άμεσα διάγνωση και θεραπεία εάν υποψιάζεστε ότι μπορεί να έχετε διαταραχή του ύπνου.
Όταν δεν αντιμετωπίζονται, οι αρνητικές επιπτώσεις των διαταραχών του ύπνου μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω αρνητικές επιπτώσεις και στην συνολική σας υγεία.
Μπορούν επίσης να επηρεάσουν την απόδοσή σας στην εργασία, να προκαλέσουν ένταση στις σχέσεις σας και να μειώσουν την ικανότητά σας να εκτελείτε απλές καθημερινές δραστηριότητες.
Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι διαταραχών του ύπνου;
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι διαταραχών του ύπνου. Ορισμένες μπορεί να οφείλονται σε άλλες υποκείμενες παθήσεις της υγείας.
Αϋπνία
Η αϋπνία αφορά την αδυναμία να αποκοιμηθείτε ή να παραμείνετε στον ύπνο. Μπορεί να οφείλεται σε τζετ λαγκ, στρες και άγχος, ορμόνες ή πεπτικά προβλήματα. Μπορεί επίσης να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας άλλης πάθησης.
Η αϋπνία μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα για τη συνολική υγεία και την ποιότητα ζωής σας, προκαλώντας ενδεχομένως:
- κατάθλιψη
- δυσκολία συγκέντρωσης
- ευερεθιστότητα
- αύξηση βάρους
- μειωμένη απόδοση στην εργασία ή στο σχολείο
Δυστυχώς, η αϋπνία είναι εξαιρετικά συχνή. Μέχρι και το 50 % των Αμερικανών ενηλίκων την αντιμετωπίζουν κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Η διαταραχή είναι πιο διαδεδομένη μεταξύ των ηλικιωμένων ενηλίκων και των γυναικών.
Η αϋπνία κατηγοριοποιείται συνήθως σε έναν από τους τρεις τύπους:
- χρόνια, όταν η αϋπνία εκδηλώνεται σε τακτική βάση για τουλάχιστον 1 μήνα
- διαλείπουσα, όταν η αϋπνία εμφανίζεται περιοδικά
- παροδική, όταν η αϋπνία διαρκεί μόνο μερικές νύχτες κάθε φορά
Υπνική άπνοια
Η υπνική άπνοια χαρακτηρίζεται από παύσεις στην αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου. Πρόκειται για μια σοβαρή ιατρική πάθηση που αναγκάζει τον οργανισμό να προσλαμβάνει λιγότερο οξυγόνο. Μπορεί επίσης να σας κάνει να ξυπνάτε κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Υπάρχουν δύο τύποι:
- η αποφρακτική υπνική άπνοια, κατά την οποία η ροή του αέρα σταματά επειδή ο χώρος των αεραγωγών είναι φραγμένος ή πολύ στενός, και
- η κεντρικής αιτιολογίας υπνική άπνοια, όπου υπάρχει πρόβλημα στη σύνδεση μεταξύ του εγκεφάλου και των μυών που ελέγχουν την αναπνοή σας.
Παραϋπνίες
Οι παραϋπνίες είναι μια κατηγορία διαταραχών του ύπνου που προκαλούν μη φυσιολογική κινητικότητα και συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Στις διαταραχές αυτές ανήκουν:
- Η υπνοβασία
- Η ομιλία στον ύπνο
- Τα βογγητά και τα αγκομαχητά
- Οι εφιάλτες
- Το κατούρημα στον ύπνο
- Το τρίξιμο των δοντιών ή το σφίξιμο της σιαγόνας
Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών
Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (Restless Leg Syndrome, RLS) είναι μια ακατανίκητη ανάγκη για κίνηση των ποδιών. Αυτή η ανάγκη συνοδεύεται μερικές φορές από μια αίσθηση μυρμηγκιάσματος στα πόδια. Μολονότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται και κατά τη διάρκεια της ημέρας, είναι εντονότερα τη νύχτα.
Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών συνδέεται συχνά με ορισμένες καταστάσεις υγείας, όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD) και η νόσος του Πάρκινσον, αλλά η ακριβής αιτία του δεν είναι πάντα γνωστή.
Ναρκοληψία
Η ναρκοληψία χαρακτηρίζεται από “κρίσεις ύπνου” που συμβαίνουν ενώ είστε ξύπνιοι. Αυτό σημαίνει ότι ξαφνικά αισθάνεστε εξαιρετικά κουρασμένοι και αποκοιμιέστε χωρίς καμία προειδοποίηση.
Η διαταραχή μπορεί επίσης να προκαλέσει παράλυση στον ύπνο, η οποία μπορεί να σας κάνει σωματικά ανίκανους να κινηθείτε αμέσως μετά το ξύπνημα. Αν και η ναρκοληψία μπορεί να εμφανιστεί αυτόνομα, συνδέεται επίσης με ορισμένες νευρολογικές διαταραχές, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας.
Ποια είναι τα συμπτώματα των διαταραχών του ύπνου;
Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τη σοβαρότητα και τον τύπο της διαταραχής του ύπνου. Επίσης ενδέχεται να διαφέρουν όταν οι διαταραχές ύπνου είναι αποτέλεσμα άλλης πάθησης.
Ωστόσο, τα γενικά συμπτώματα των διαταραχών του ύπνου περιλαμβάνουν:
- δυσκολία να πέσει ή να παραμείνει κανείς στον ύπνο
- κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας
- έντονη επιθυμία για υπνάκους κατά τη διάρκεια της ημέρας
- ασυνήθιστα μοτίβα αναπνοής
- ασυνήθιστες ή δυσάρεστες παρορμήσεις για κίνηση κατά τον ύπνο
- ασυνήθιστη κίνηση ή άλλες εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου
- ακούσιες αλλαγές στο πρόγραμμα ύπνου/αφύπνισης
- ευερεθιστότητα ή άγχος
- μειωμένη απόδοση στην εργασία ή το σχολείο
- έλλειψη συγκέντρωσης
- κατάθλιψη
- αύξηση του σωματικού βάρους
Τι προκαλεί τις διαταραχές του ύπνου;
Υπάρχουν πολλές καταστάσεις, ασθένειες και διαταραχές που μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές του ύπνου. Σε πολλές περιπτώσεις, οι διαταραχές του ύπνου αναπτύσσονται ως αποτέλεσμα ενός υποκείμενου προβλήματος υγείας.
- Αλλεργίες και αναπνευστικά προβλήματα
Οι αλλεργίες, το κρυολόγημα και οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος μπορεί να κάνουν δύσκολη την αναπνοή τη νύχτα. Η αδυναμία αναπνοής από τη μύτη μπορεί επίσης να προκαλέσει προβλήματα στον ύπνο.
- Συχνή ούρηση
Η νυκτουρία ή η συχνουρία μπορεί να διαταράξει τον ύπνο σας κάνοντάς σας να ξυπνάτε κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι ορμονικές ανισορροπίες και οι παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος μπορεί να συμβάλλουν στην πρόκληση αυτής της κατάστασης.
Φροντίστε να καλέσετε αμέσως το γιατρό σας εάν η συχνουρία συνοδεύεται από αιμορραγία ή πόνο.
- Χρόνιος πόνος
Ο μόνιμος πόνος μπορεί να δυσκολέψει τον ύπνο. Μπορεί ακόμη και να σας ξυπνήσει αφού κοιμηθείτε. Ορισμένες από τις πιο κοινές αιτίες του χρόνιου πόνου είναι οι εξής:
- αρθρίτιδα
- σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
- ινομυαλγία
- φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
- επίμονοι πονοκέφαλοι
- συνεχής πόνος στη μέση
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο χρόνιος πόνος μπορεί ακόμη και να επιδεινώνεται από τις διαταραχές του ύπνου. Για παράδειγμα, οι γιατροί πιστεύουν ότι η ανάπτυξη ινομυαλγίας μπορεί να συνδέεται με προβλήματα ύπνου.
- Στρες και άγχος
Το στρες και το άγχος έχουν συχνά αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα του ύπνου. Μπορεί να σας είναι δύσκολο να αποκοιμηθείτε ή να παραμείνετε κοιμισμένοι. Οι εφιάλτες, η ομιλία στον ύπνο ή η υπνοβασία μπορεί επίσης να διαταράξουν τον ύπνο σας.
Πώς διαγιγνώσκονται οι διαταραχές του ύπνου;
Ο γιατρός σας θα πραγματοποιήσει πρώτα μια φυσική εξέταση και θα συλλέξει πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματά σας και το ιατρικό σας ιστορικό. Μπορεί επίσης να ζητήσει διάφορες εξετάσεις, όπως:
- Πολυυπνογράφημα (πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου): Πρόκειται για μια εργαστηριακή μελέτη ύπνου που αξιολογεί τα επίπεδα οξυγόνου, τις κινήσεις του σώματος και τα εγκεφαλικά κύματα του εξεταζόμενου προκειμένου να διαπιστωθεί πώς διαταράσσουν τον ύπνο έναντι της μελέτης ύπνου στο σπίτι (HST), η οποία πραγματοποιείται στο σπίτι σας και χρησιμοποιείται για τη διάγνωση της άπνοιας στον ύπνο.
- Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ): Πρόκειται για μια εξέταση που αξιολογεί την ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο και ανιχνεύει τυχόν προβλήματα που σχετίζονται με αυτή τη δραστηριότητα. Αποτελεί μέρος ενός πολυυπνογραφήματος.
- Πολλαπλή δοκιμασία χρόνου επέλευσης ύπνου (Multiple sleep latency test): Αυτή η μελέτη του ημερήσιου ύπνου χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με ένα πολυυπνογράφημα τη νύχτα για να βοηθήσει στη διάγνωση της ναρκοληψίας.
Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας για τον προσδιορισμό της σωστής θεραπευτικής αντιμετώπισης των διαταραχών του ύπνου.
Πώς αντιμετωπίζονται οι διαταραχές του ύπνου;
Η θεραπεία για τις διαταραχές του ύπνου μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής και την υποκείμενη αιτία.
Ωστόσο, γενικά περιλαμβάνει έναν συνδυασμό ιατρικών θεραπειών και αλλαγών στον τρόπο ζωής.
Ιατρικές θεραπείες
Η ιατρική θεραπεία για τις διαταραχές του ύπνου μπορεί να περιλαμβάνει οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:
- υπνωτικά χάπια
- συμπληρώματα μελατονίνης
- φάρμακα κατά των αλλεργιών ή του κρυολογήματος
- φάρμακα για τυχόν υποκείμενα προβλήματα υγείας
- συσκευή αναπνοής ή χειρουργική επέμβαση (συνήθως για την υπνική άπνοια)
- προστατευτικό δοντιών (συνήθως για το τρίξιμο των δοντιών)
Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Οι τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής του ασθενούς μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα του ύπνου, ειδικά όταν πραγματοποιούνται παράλληλα με ιατρικές θεραπείες. Ίσως να θέλετε να εξετάσετε το ενδεχόμενο:
- να ενσωματώσετε περισσότερα λαχανικά και ψάρια στη διατροφή σας και να μειώσετε την πρόσληψη ζάχαρης
- να μειώσετε το στρες και το άγχος με άσκηση και διατάσεις
- να δημιουργήσετε και να τηρήσετε ένα τακτικό πρόγραμμα ύπνου
- να πίνετε λιγότερο νερό πριν από τον ύπνο
- να περιορίσετε την πρόσληψη καφεΐνης, ιδίως αργά το απόγευμα ή το βράδυ
- να μειώσετε τη χρήση καπνού και αλκοόλ
- να τρώτε μικρότερα γεύματα χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες πριν από τον ύπνο
- να διατηρείτε ένα υγιές βάρος με βάση τις συστάσεις του γιατρού σας
Το να πηγαίνετε για ύπνο και να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε μέρα μπορεί επίσης να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα του ύπνου σας.
Παρά το γεγονός ότι μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να κοιμάστε τα Σαββατοκύριακα, αυτό μπορεί να κάνει πιο δύσκολο το ξύπνημα και τον ύπνο κατά τη διάρκεια της εργάσιμης εβδομάδας.
