Η βιταμίνη Β12, η οποία είναι επίσης γνωστή ως κοβαλαμίνη είναι μία σημαντικότατη υδατοδιαλυτή βιταμίνη.
Διαδραματίζει ένα εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και του DNA καθώς και στην εύρυθμη λειτουργία του νευρικού συστήματος του ανθρώπου.
Η βιταμίνη Β12 βρίσκεται στις τροφές που προέρχονται από ζωικά προϊόντα όπως το κρέας, το ψάρι, τα πουλερικά, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Ωστόσο μπορεί επίσης να βρεθεί σε εμπλουτισμένες με Β12 τροφές όπως σε ορισμένα είδη ψωμιού και σε γάλατα φυτικής προέλευσης.
Δυστυχώς η ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 είναι ένα σύνηθες φαινόμενο, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους.
Ο άνθρωπος κινδυνεύει από ανεπάρκεια Β12 εάν δεν προσλαμβάνει αρκετή ποσότητα της βιταμίνης από τις τροφές του ή εάν δεν έχει τη δυνατότητα να την απορροφήσει από τις τροφές που καταναλώνει.
Οι άνθρωποι που κινδυνεύουν να αναπτύξουν ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες:
- Ηλικιωμένοι
- Όσοι έκαναν στο παρελθόν χειρουργικές επεμβάσεις με αφαίρεση τμήματος του γαστρεντερικού σωλήνα όπου λαμβάνει χώρα η απορρόφηση της Β12
- Όσοι λαμβάνουν αντιδιαβητική αγωγή και συγκεκριμένα μετμορφίνη
- Όσοι ακολουθούν μία αυστηρή vegan διατροφή με παντελή απουσία ζωικών προϊόντων
- Όσοι λαμβάνουν μακροχρόνια αγωγή με αντιόξινα για τις καούρες
Δυστυχώς τα συμπτώματα της ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 μπορεί να κάνουν χρόνια να εμφανιστούν επομένως η διάγνωση της πάθησης μπορεί να αποβεί εξαιρετικά περίπλοκη υπόθεση. Η ανεπάρκεια Β12 μπορεί συχνά να συγχέεται με την ανεπάρκεια φυλλικού οξέος.
Τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσουν πτώση και των επιπέδων του φυλλικού οξέος. Ωστόσο, εάν κανείς πάσχει από ανεπάρκεια Β12, η αποκατάσταση των επιπέδων του φυλλικού οξέος απλά θα καλύψει για λίγο την πάθηση και δε θα διορθώσει το υποκείμενο πρόβλημα.
Παρακάτω παρατίθενται 9 ενδείξεις και συμπτώματα της πραγματικής ανεπάρκειας βιταμίνης Β12.
1. Ωχρό ή κίτρινο (ικτερικό) δέρμα
Οι άνθρωποι με ανεπάρκεια Β12 δείχνουν συχνά χλωμοί ή έχουν μία ελαφριά κιτρινάδα στο δέρμα και στο άσπρο των ματιών τους, μία κατάσταση που είναι γνωστή ως ίκτερος.
Αυτό συμβαίνει διότι η έλλειψη Β12 προκαλεί προβλήματα στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων στον ανθρώπινο οργανισμό.
Η βιταμίνη Β12 παίζει ουσιαστικό ρόλο στην παραγωγή του DNA που χρειάζεται για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Χωρίς αυτό, οι οδηγίες για την κατασκευή των κυττάρων αυτών είναι ημιτελείς και τα κύτταρα δεν είναι σε θέση να διαιρεθούν.
Αυτό προκαλεί έναν τύπο αναιμίας, την αποκαλούμενη μεγαλοβλαστική αναιμία στην οποία τα ερυθρά αιμοσφαίρια που παράγονται στον μυελό των οστών είναι μεγάλα σε μέγεθος, ανώμαλα, εύθραυστα και πτωχά.
Αυτά τα αιμοσφαίρια (οι μεγαλοβλάστες) είναι πολύ μεγάλα ώστε να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Γι’ αυτό και ο αριθμός των φυσιολογικών ερυθρών αιμοσφαιρίων μειώνεται και το δέρμα του ασθενή φαίνεται χλωμό.
Η ευθραυστότητα αυτών των κυττάρων σημαίνει επίσης ότι πολλά από αυτά καταστρέφονται με αποτέλεσμα την απελευθέρωση χολερυθρίνης.
Η χολερυθρίνη είναι μία ελαφρώς κόκκινη ή καφέ ουσία που παράγεται από το ήπαρ όταν αυτό καταστρέφει γερασμένα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Μεγάλες ποσότητες χολερυθρίνης είναι αυτές που προσδίδουν στο δέρμα του πάσχοντος και στο άσπρο των ματιών την κιτρινάδα (ίκτερος).
2. Αδυναμία και εξάντληση
Η αδυναμία και η εξάντληση είναι συνήθη συμπτώματα της ανεπάρκειας της Β12.
Αυτό συμβαίνει γιατί το σώμα δε διαθέτει αρκετή ποσότητα Β12 ώστε να παράγει ερυθρά αιμοσφαίρια τα οποία μεταφέρουν το οξυγόνο στους ιστούς.
Ως αποτέλεσμα το σώμα δεν είναι δυνατόν να οξυγονώσει επαρκώς τους ιστούς και τα κύτταρά του, κάνοντας τον ασθενή να νιώθει καταβεβλημένος και αδύναμος.
Στους ηλικιωμένους, αυτού του τύπου η αναιμία προκαλείται από μία αυτοάνοση πάθηση που ονομάζεται κακοήθης αναιμία.
Ασθενείς με κακοήθη αναιμία δεν παράγουν αρκετή ποσότητα ενδογενούς παράγοντα, μίας πρωτεΐνης που είναι σημαντική για την απορρόφηση της βιταμίνης Β12 από τον εντερικό σωλήνα.
3. Μυρμηγκιάσματα
Μία από τις πιο σοβαρές παρενέργειες μίας μακροχρόνιας ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 είναι η βλάβη των νεύρων.
Αυτό μπορεί να συμβεί με το πέρασμα των χρόνων καθώς η Β12 είναι ένας σημαντικός παράγοντας για το μεταβολικό δρόμο που οδηγεί στην παραγωγή μίας λιποειδούς ουσίας, της μυελίνης. Η μυελίνη περιβάλλει τα νεύρα προστατεύοντας και μονώνοντάς τα.
Δίχως τη βιταμίνη Β12, η μυελίνη παράγεται με άλλο τρόπο και το νευρικό σύστημα δεν είναι σε θέση να λειτουργήσει κατάλληλα.
Μία σαφής ένδειξη αυτής της κατάστασης είναι η παραισθησία ή τα μυρμυγκιάσματα που δίνουν την αίσθηση πολλών μικρών τσιμπημάτων στα χέρια και στα πόδια.
Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι τα νευρολογικά συμπτώματα που σχετίζονται με την ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 συνήθως εμφανίζονται παράλληλα με την αναιμία. Ωστόσο, σύμφωνα με μία μελέτη, περίπου το 28% των ανθρώπων που παρουσίαζαν συμπτώματα από το νευρικό σύστημα λόγω αυτής της ανεπάρκειας, δεν παρουσίαζαν σημεία αναιμίας.
Με αυτό ως δεδομένο, η αίσθηση του μυρμηγκιάσματος είναι ένας κοινό σύμπτωμα που μπορεί να έχει πολλές αιτίες, επομένως από μόνο του το σύμπτωμα δεν αποτελεί συνήθως ένδειξη ανεπάρκειας Β12.
4. Αλλαγές στην κινητικότητα του ατόμου
Εάν δεν αντιμετωπιστεί, η βλάβη στο νευρικό σύστημα που προκαλείται από την ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12, μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στον τρόπο που κανείς περπατά και κινείται.
Μπορεί ακόμα και να επηρεάσει την ισορροπία και την ικανότητα προσανατολισμού του ατόμου κάνοντας το επιρρεπές σε πτώσεις.
Αυτό το σύμπτωμα συχνά συναντάται σε αδιάγνωστες περιπτώσεις ανεπάρκειας Β12 σε ηλικιωμένους, καθώς οι άνθρωποι άνω των 60 ετών εμφανίζουν πιο εύκολα αυτήν την ανεπάρκεια. Ωστόσο, η αντιμετώπιση ή η θεραπεία αυτού του είδους των ανεπαρκειών σε αυτήν την κατηγορία πληθυσμού μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την κινητικότητα.
Επίσης, αυτό το σύμπτωμα μπορεί να εμφανίζεται σε νεότερα άτομα που πάσχουν από σοβαρή ανεπάρκεια που δεν έχει αντιμετωπιστεί καθόλου.
5. Γλωσσίτιδα και έλκη του στόματος
Γλωσσίτιδα είναι ο όρος που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε μία φλεγμαίνουσα γλώσσα.
Στη γλωσσίτιδα αλλάζει το χρώμα και το σχήμα της γλώσσας η οποία δείχνει κόκκινη, πρησμένη και πονάει.
Η φλεγμονή μπορεί επίσης να κάνει τη γλώσσα να φαίνεται λεία καθώς όλη η τραχιά επιφάνειά της με τους γευστικές κάλυκες επιπεδώνεται από το πρήξιμο.
Επιπλέον, η γλωσσίτιδα εκτός του ότι προκαλεί πόνο, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο κανείς μιλάει και τρώει.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η πρησμένη και φλεγμαίνουσα γλώσσα που εμφανίζει αλλοιώσεις στην επιφάνειά της, θα μπορούσε να αποτελεί ένα πρώιμο σημείο για την ανεπάρκεια βιταμίνης Β12.
Επιπρόσθετα, ορισμένοι άνθρωποι με ανεπάρκεια Β12 μπορεί να παρουσιάζουν και άλλα συμπτώματα από τη στοματική κοιλότητα όπως έλκη, αίσθηση τσιμπημάτων στη γλώσσα ή αίσθημα καύσου και φαγούρα στο στόμα.
6. Κομμένη αναπνοή και ζαλάδες
Η αναιμία που οφείλεται στην ανεπάρκεια Β12 μπορεί να κάνει τον ασθενή να αισθάνεται ζαλισμένος και ότι του κόβεται η ανάσα, ιδιαίτερα μετά από σωματική άσκηση.
Αυτό συμβαίνει διότι ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων δεν επαρκεί ώστε να μεταφέρει αρκετό οξυγόνο στους ιστούς και τα κύτταρα του σώματος.
Ωστόσο αυτά τα συμπτώματα μπορούν να έχουν πολλές αιτίες επομένως η παρατήρηση της εμφάνισης κομμένης αναπνοής είναι ένας καλός λόγος για κάποιον ώστε να απευθυνθεί στο γιατρό του και να διερευνήσει την αιτία.
7. Διαταραχές Όρασης
Ένα σύμπτωμα της ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 είναι η θολή ή διαταραγμένη όραση.
Αυτό μπορεί να συμβεί σε περιπτώσεις όπου μία ανεπάρκεια Β12 η οποία δεν έχει αντιμετωπιστεί, καταλήγει σε βλάβη του οπτικού νεύρου.
Η βλάβη μπορεί να παραμορφώσει το νευρικό σήμα που στέλνεται από το μάτι στον εγκέφαλο, διαταράσσοντας την όραση του ασθενούς. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή και ως οπτική νευροπάθεια.
Αν και ως σύμπτωμα είναι πολύ ανησυχητικό, συχνά είναι πλήρως αναστρέψιμο με την παροχή επαρκών ποσοτήτων βιταμίνης Β12.
8. Μεταβολές στη διάθεση
Οι άνθρωποι με ανεπάρκεια Β12 συχνά αναφέρουν μεταβολές και μεταπτώσεις στη διάθεσή τους.
Στην πραγματικότητα, τα χαμηλά επίπεδα Β12 έχουν συνδεθεί συχνά με διαταραχές της διάθεσης και της εγκεφαλικής λειτουργίας, όπως κατάθλιψη και άνοια.
Η «αγγειακή υπόθεση της κατάθλιψης» έχει προταθεί ως η πιθανή εξήγηση γι αυτή τη σύνδεση.
Σύμφωνα με την υπόθεση αυτή η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 επιτρέπει την υπερομοκυστεϊναιμία, η οποία με τη σειρά συνδέεται με αγγειακή βλάβη και κατάσταση χρόνιας φλεγμονής.
Επιπλέον, οι βλάβες στην καρωτίδα και στις ενδοεγκεφαλικές αρτηρίες μπορεί να προκαλέσουν επίμονα χαμηλή παροχή Ο2 στον προμετωπιαίο φλοιό, με αποτέλεσμα την κατάθλιψη.
Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι σε συγκεκριμένους ανθρώπους με ανεπάρκεια Β12, η παροχή συμπληρωμάτων διατροφής με βιταμίνη, μπορεί να αναστρέψει τα συμπτώματα.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι οι αλλαγές στη διάθεση και οι καταστάσεις όπως η άνοια και η κατάθλιψη μπορούν να έχουν πολλές και διαφορετικές αιτίες.
Γι αυτό το λόγο, το αποτέλεσμα της χρήσης συμπληρωμάτων σε αυτές τις περιπτώσεις παραμένει ασαφές.
Εάν όντως υπάρχει ανεπάρκεια, η χρήση συμπληρωμάτων μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση του πάσχοντος.
Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή δεν αποτελεί υποκατάστατο άλλων φαρμακευτικών αγωγών στη θεραπεία της κατάθλιψης και της άνοιας.
9. Πυρετός
Ένα πολύ σπάνιο αλλά περιστασιακό σύμπτωμα της ανεπάρκειας Β12 είναι ο πυρετός.
Δεν είναι σαφής ο λόγος για τον οποίο κάνει την εμφάνισή του, αλλά ορισμένοι γιατροί έχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις εμπύρετου που αποκαταστάθηκαν μετά από θεραπεία για χαμηλά επίπεδα Β12.
Ωστόσο είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι γενικά ο πυρετός είναι συχνότερα αποτέλεσμα ασθενειών και όχι ανεπάρκειας Β12.
Στο δια ταύτα
Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 είναι συνηθισμένη και μπορεί να κάνει την εμφάνισή της με διάφορους τρόπους καθιστώντας την δύσκολο να διαγνωστεί.
Εάν κανείς ανήκει στις ομάδες υψηλού κινδύνου και έχει κάποιο από αυτά τα συμπτώματα καλό θα είναι να απευθυνθεί στο γιατρό.
Για τους περισσότερους ανθρώπους η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 αποφεύγεται εύκολα με την εξασφάλιση ικανών ποσοτήτων που προσλαμβάνονται με την καθημερινή τροφή.
