Η αναπλήρωση του χαμένου ύπνου κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου κατά 20%, σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας το 2024.
Η μελέτη, η οποία δεν έχει αξιολογηθεί από ομότιμους, αποτελούνταν από δεδομένα που δηλώθηκαν από πάνω από 90.000 άτομα της βρετανικής τράπεζας βιολογικών δεδομένων. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που κοιμόντουσαν περισσότερο « αντισταθμιστικά » – αναπληρώνοντας τον χαμένο ύπνο κατά τη διάρκεια της εβδομάδας – τα πήγαιναν καλύτερα όσον αφορά την υγεία της καρδιάς.
Ωστόσο, οι ειδικοί σε θέματα ύπνου συνιστούν να διατηρείτε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου αντί να αναπληρώνετε τη διαφορά μέσα στο Σαββατοκύριακο.
Είναι πολύ πιο υγιεινό για τον ύπνο, τον κιρκάδιο ρυθμό και τη συνολική κατάσταση της υγείας μας να έχουμε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας και να κοιμόμαστε συνεχώς ικανοποιητικά, παρά να έχουμε ημέρες με ανεπαρκή ύπνο που ακολουθούνται από ημέρες «έξτρα» ύπνου.
Γιατί η αναπλήρωση του ύπνου θα μπορούσε να είναι υγιεινή τακτική
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), περίπου ένας στους τρεις ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες ανέφερε ότι δεν κοιμάται αρκετά κάθε μέρα.
Τα δεδομένα από την έρευνα για την υγεία, τη γήρανση και τη συνταξιοδότηση στην Ευρώπη (2011/2012) χρησιμοποιήθηκαν για την εκτέλεση πολυεπίπεδων αναλύσεων σχετικά με το αν κάποιος ταλαιπωρείται από προβλήματα ύπνου για τουλάχιστον 6 μήνες. Το τελικό δείγμα αποτελούνταν από 54.722 ερωτηθέντες ηλικίας 50 ετών και άνω από 16 χώρες.
Τα ποσοστά επιπολασμού των διαταραχών ύπνου κυμαίνονταν από 16,6% στη Δανία και την Ιταλία έως 31,2% στην Πολωνία. Η έρευνα επιβεβαίωσε μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων ύπνου στις γυναίκες. Τα άτομα ηλικίας 60-69 ετών ανέφεραν λιγότερα προβλήματα ύπνου σε σχέση με τα άτομα μεταξύ 50 και 59 ετών.
Τέλος, ο γάμος σε σύγκριση με το διαζύγιο και τη χηρεία και η καλύτερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση σχετίζονταν με λιγότερα προβλήματα ύπνου.
Στο πλαίσιο της εν λόγω έρευνας, η στέρηση ύπνου ορίζεται ως ο ύπνος διάρκειας μικρότερης των επτά ωρών ανά νύχτα. Αν και ο αντισταθμιστικός ύπνος δεν είναι ιδανική λύση, η στέρηση ύπνου θα μπορούσε να είναι ακόμη χειρότερη.
Ο ανεπαρκής ύπνος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, παχυσαρκίας, αρρυθμιών και στεφανιαίας νόσου. Όλα αυτά μπορούν να προκαλέσουν μακροπρόθεσμη βλάβη στην καρδιαγγειακή υγεία σας εάν δεν αντιμετωπιστούν.
Το 2022, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία πρόσθεσε τον ύπνο ως ένα από τα βασικά συστατικά της υγείας της καρδιάς, θεωρώντας τον ύπνο εξίσου σημαντικό για την καρδιά σας με τη διατροφή, την άσκηση και την αποφυγή του καπνίσματος.
Η μελέτη ήταν μελέτη παρατήρησης και δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί, οπότε είναι δύσκολο να εξαχθεί ένα ασφαλές συμπέρασμα σχετικά με τον αντισταθμιστικό ύπνο και την υγεία της καρδιάς. Παρόλα αυτά, το γενικό μήνυμα είναι ότι ο ύπνος είναι σημαντικός για την καρδιαγγειακή υγεία.
Πώς επηρεάζει η έλλειψη ύπνου τον οργανισμό μας;
Το σώμα σας χρειάζεται ύπνο για να αναγεννήσει ορισμένα συστήματα και να πραγματοποιήσει ορισμένες διεργασίες. Για να καταλάβετε περισσότερα σχετικά με αυτό, είναι χρήσιμο να γνωρίζετε λίγα περισσότερα για τον ανθρώπινο κύκλο του ύπνου. Αυτός ο κύκλος περιλαμβάνει διαφορετικά στάδια:
- Στάδιο 1: Ελαφρύς ύπνος. Πρόκειται για ένα σύντομο στάδιο, συνήθως όχι περισσότερο από το 5% του συνολικού σας ύπνου, το οποίο ξεκινά αμέσως μετά τον ύπνο σας.
- Στάδιο 2: Βαθύτερος ύπνος. Αυτό το στάδιο είναι βαθύτερο και αποτελεί περίπου το 45% του συνολικού χρόνου που περνάτε στον ύπνο σας (ο αριθμός αυτός αυξάνεται όσο μεγαλώνετε). Οι έρευνες δείχνουν ότι αυτό το στάδιο είναι το κλειδί για την αποτύπωση της μνήμης και τη μάθηση.
- Στάδιο 3: Ο πλέον βαθύς ύπνος. Αυτό το στάδιο αποτελεί περίπου το 25% του χρόνου που περνάτε στον ύπνο σας (ο αριθμός αυτός μειώνεται με την ηλικία). Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό το στάδιο είναι το πιο σημαντικό για τον τρόπο με τον οποίο το σώμα σας ανακάμπτει και συντηρείται, επειδή ο εγκέφαλος δίνει προτεραιότητα σε αυτό το στάδιο σε άτομα που υποφέρουν από στέρηση ύπνου. Είναι πολύ δύσκολο να ξυπνήσει κάποιος από αυτό το στάδιο και συνήθως θα αισθάνεται θολωμένος ή μπερδεμένος για έως και 30 λεπτά μετά το ξύπνημα.
- Ύπνος REM: Το REM σημαίνει «ταχεία κίνηση των ματιών». Σε αυτό το στάδιο βλέπετε όνειρα. Όταν ένα άτομο βρίσκεται σε ύπνο REM, μπορείτε να δείτε τα μάτια του να κινούνται κάτω από τα βλέφαρά του.
Όταν αποκοιμάστε, συνήθως εισέρχεστε στο στάδιο 1 και στη συνέχεια μετακινείστε εντός και εκτός των σταδίων 2 και 3. Μετά από αυτό, μπαίνετε στον ύπνο REM και αρχίζετε να ονειρεύεστε. Μετά τον πρώτο κύκλο REM, ξεκινάτε έναν νέο κύκλο ύπνου και επιστρέφετε στο στάδιο 1 ή 2. Ο ένας κύκλος διαρκεί συνήθως περίπου 90 έως 120 λεπτά προτού ξεκινήσει ένας άλλος. Οι περισσότεροι άνθρωποι διανύουν τέσσερις ή πέντε κύκλους ανά νύχτα (υποθέτοντας ότι κοιμούνται ένα πλήρες οκτάωρο).
Συστήματα που επηρεάζονται
Η στέρηση ύπνου έχει αρνητικές επιπτώσεις με διάφορους τρόπους σε ολόκληρο τον οργανισμό σας. Αυτές μπορούν να επηρεάσουν τα ακόλουθα συστήματα, όργανα και λειτουργίες του σώματος:
- Καρδιά και κυκλοφορικό σύστημα: Η στέρηση ύπνου έχει μακροχρόνιες επιζήμιες επιπτώσεις στην υγεία της καρδιάς και του κυκλοφορικού σας συστήματος. Τα άτομα με χρόνια στέρηση ύπνου έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) και υψηλή χοληστερόλη (υπερλιπιδαιμία).
- Μεταβολισμός: Τα άτομα με χρόνια στέρηση ύπνου διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2.
- Ανοσοποιητικό σύστημα: Η φυσική άμυνα του σώματός σας κατά των λοιμώξεων δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά αν δεν κοιμάστε αρκετά.
- Νευρικό σύστημα: Είναι σύνηθες για τους ανθρώπους που δεν κοιμούνται αρκετά να έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στον πόνο, πράγμα που σημαίνει ότι αισθάνονται τον πόνο πιο εύκολα, ο πόνος είναι πιο έντονος ή και τα δύο.
- Εγκέφαλος: Η στέρηση ύπνου έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου σας. Αν και οι ειδικοί δεν κατανοούν πλήρως το ρόλο του ύπνου στη λειτουργία του εγκεφάλου, γνωρίζουν ότι αποτελεί βασικό μέρος του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι μαθαίνουν και θυμούνται. Υπάρχουν επίσης κάποιες ενδείξεις ότι η στέρηση ύπνου θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ.
- Ψυχική υγεία: Η στέρηση ύπνου επηρεάζει επίσης αρνητικά την ψυχική σας υγεία, καθιστώντας δυσκολότερη τη διαχείριση και την επεξεργασία των συναισθημάτων σας. Οι άνθρωποι με στέρηση ύπνου είναι πιο πιθανό να αισθάνονται συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους.
Οι επιπτώσεις της στέρησης ύπνου εξαρτώνται από το γιατί αυτή συμβαίνει και πόσο διαρκεί. Όσο περισσότερο καιρό αντιμετωπίζει ένα άτομο τη στέρηση ύπνου, τόσο μεγαλύτερες -και σοβαρότερες- είναι οι επιπτώσεις.
Καταστάσεις που μπορεί να επιδεινωθούν ή να προκύψουν εξαιτίας της στέρησης ύπνου
Η στέρηση ύπνου αυξάνει επίσης τον κίνδυνο να αναπτύξετε ορισμένες παθήσεις ή αυτές να επιδεινωθούν εάν πάσχετε ήδη από αυτές. Αυτές οι καταστάσεις είναι μεταξύ άλλων:
- Διαβήτης τύπου 2.
- Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση).
- Παχυσαρκία.
- Αποφρακτική υπνική άπνοια.
- Αγγειακές παθήσεις.
- Εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Καρδιακή προσβολή.
- Κατάθλιψη.
- Άγχος.
- Καταστάσεις που ενέχουν ψύχωση.
