Η ελκώδης κολίτιδα (“ΕΚ”) είναι ένας τύπος φλεγμονώδους νόσου του εντέρου που προσβάλλει κυρίως το παχύ έντερο (“κόλον”). Μπορεί επίσης να προκαλέσει σημεία και συμπτώματα σε άλλα συστήματα του σώματος, τα οποία ονομάζονται εξωεντερικές εκδηλώσεις. Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία για την ασθένεια αυτή, αν και τα φάρμακα και οι τροποποιήσεις που αφορούν τον τρόπο ζωής μπορούν να την καταστήσουν πιο διαχειρίσιμη.
Είδη ελκώδους κολίτιδας
Η ελκώδης κολίτιδα προσβάλλει το παχύ έντερο με διάφορους τρόπους. Η φλεγμονή που προκαλεί η νόσος ξεκινά από το ορθό. Στη συνέχεια μπορεί να εξαπλωθεί μέχρι τα άλλα τμήματα του παχέος εντέρου. Οι τύποι της ελκώδους κολίτιδας χωρίζονται συνήθως σε τέσσερις κατηγορίες: πρωκτίτιδα, πρωκτοσιγμοειδίτιδα, κολίτιδα της αριστερής πλευράς και παγκολίτιδα (ονομάζεται επίσης εκτεταμένη κολίτιδα).
- Πρωκτίτιδα: Η φλεγμονή που προκαλεί η νόσος επηρεάζει το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου, το ορθό.
- Πρωκτοσιγμοειδίτιδα: Προσβάλλει το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου (σιγμοειδές κόλον) και το ορθό.
- Αριστερόπλευρη κολίτιδα: Αυτή επηρεάζει το ορθό, το σιγμοειδές κόλον και το εγκάρσιο κόλον. Όλα αυτά τα τμήματα βρίσκονται μετά από αυτό που ονομάζεται αριστερή κολική καμπή, όπου το εγκάρσιο κόλον συναντά το κατιόν κόλον.
- Πανκολίτιδα: Η φλεγμονή ανέρχεται σε όλη τη διαδρομή από το ορθό έως το παχύ έντερο, πέραν της αριστερής κολικής καμπής και στο εγκάρσιο κόλον και το ανιών κόλον.
Μια έρευνα έδειξε ότι από τα άτομα με ελκώδη κολίτιδα, το 18% είχε πρωκτίτιδα, το 22% είχε πρωκτοσιγμοειδίτιδα, το 28% είχε αριστερή κολίτιδα και το 32% είχε παγκολίτιδα.
Ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Crohn
Η νόσος του Crohn είναι μια άλλη συχνή μορφή της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ της νόσου του Crohn και της ελκώδους κολίτιδας είναι ότι η νόσος του Crohn μπορεί να επηρεάσει το πεπτικό σύστημα και εκτός του παχέος εντέρου. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, το λεπτό έντερο, το στομάχι, ο οισοφάγος και το στόμα.
Άλλες διαφορές είναι οι εξής:
- Η αιμορραγία από το ορθό είναι πιο συχνή στην ελκώδη κολίτιδα απ’ ό,τι στη νόσο του Crohn.
- Η νόσος του Crohn επηρεάζει όλα τα στρώματα των τοιχωμάτων του εντέρου, ενώ η ελκώδης κολίτιδα επηρεάζει μόνο το εσωτερικό στρώμα.
- Η φλεγμονή είναι συνεχής στην ελκώδη κολίτιδα και κατά τόπους στη νόσο του Crohn.
- Ο πόνος στην ελκώδη κολίτιδα είναι συχνότερος στην κάτω αριστερή κοιλιακή χώρα και στη νόσο του Crohn είναι συχνότερος στην κάτω δεξιά κοιλιακή χώρα.
Τι προκαλεί την ελκώδη κολίτιδα;
Το τι προκαλεί την ελκώδη κολίτιδα δεν είναι ακόμη καλά κατανοητό. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με το τι μπορεί να πυροδοτεί τη φλεγμονώδη διαδικασία. Μία από τις πιο κοινές είναι ότι πιθανώς υπάρχουν διάφοροι παράγοντες ( όπως η κληρονομικότητα και οι περιβαλλοντικοί εκλυτικοί παράγοντες) που δρουν συνδυαστικά οδηγώντας στην ανάπτυξη της νόσου.
Κληρονομικότητα: Υπάρχει ένα ποσοστό κληρονομικότητας στην ελκώδη κολίτιδα, αλλά η νόσος δεν μεταβιβάζεται απευθείας από τον γονέα στο παιδί. Η κληρονομικότητα μπορεί να παίζει ρόλο στο 20-25% των περιπτώσεων ΦΝΕ, πράγμα που σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Εκατοντάδες γονίδια έχουν αναγνωριστεί ότι σχετίζονται με μία ή περισσότερες μορφές Φλεγμονώδους Νόσου του Εντέρου.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Στην ΦΝΕ εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες εκτός από την κληρονομικότητα. Αυτοί δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί. Ωστόσο, καθώς ανακαλύπτουμε όλο και περισσότερα για την ΦΝΕ, ο κατάλογος συνεχίζει να εμπλουτίζεται όσον αφορά τον ορισμό της νόσου και την αντιμετώπισή της.
Ορισμένοι από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου που σύμφωνα με μελέτες μπορεί να παίζουν ρόλο στην εμφάνιση ΦΝΕ είναι οι ακόλουθοι:
- Ατμοσφαιρική ρύπανση
- Χρήση αντιβιοτικών
- Διατροφή
- Γεωγραφία (η ΦΝΕ είναι πιο συχνή στις ανεπτυγμένες χώρες)
- Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D
- Χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ)
- Κάπνισμα
Μικροβίωμα: Το μικροβίωμα είναι το σύνολο των μικροβίων που ζουν φυσιολογικά στον εντερικό σωλήνα, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων, ιών και μυκήτων. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με ΦΝΕ έχουν αλλαγές στο μικροβίωμά τους σε σχέση με τα άτομα χωρίς ΦΝΕ. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη καθοριστεί αν αυτό συμβαίνει πριν την ανάπτυξη της ΦΝΕ ή εξαιτίας της ΦΝΕ.
Αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα: Η Φλεγμονώδης Νόσος του Εντέρου είναι μια κατάσταση μεσολαβούμενη από το ανοσοποιητικό σύστημα, που σημαίνει ότι διαταράσσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αντιδράσει με μη ενδεδειγμένο τρόπο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από γεγονότα που καταλήγουν σε φλεγμονή.
Τι πυροδοτεί την έξαρση της Ελκώδους Κολίτιδας;
Η ελκώδης κολίτιδα παρουσιάζει περιόδους κατά τις οποίες είναι λιγότερο ενεργή και περισσότερο ενεργή. Δεν είναι πάντοτε σαφές γιατί η νόσος αρχίζει να αναζωπυρώνεται και γιατί υποχωρεί.
Πολλοί άνθρωποι με ελκώδη κολίτιδα θα ανακαλύψουν τι πυροδοτεί την ασθένειά τους με την πάροδο του χρόνου. Έχουν γίνει κάποιες μελέτες για να κατανοηθεί τι μπορεί να προκαλέσει μια έξαρση, αλλά δεν υπάρχει μια εδραιωμένη θεωρία. Σε αυτούς τους παράγοντες εμπίπτουν τα εξής:
- Αντιβιοτικά: Η θεραπεία με αντιβιοτικά μπορεί να προκαλέσει ανισορροπία στο μικροβίωμα του πεπτικού συστήματος. Τα αντιβιοτικά ενδέχεται να προκαλέσουν έξαρση της ελκώδους κολίτιδας σε ορισμένα άτομα.
- Διατροφή: Οι περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν με την πάροδο του χρόνου ποιες τροφές έχουν μεγαλύτερη δυσκολία να καταναλώσουν κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης ή μπορούν να τις ανεχθούν καλύτερα κατά τη διάρκεια της ύφεσης.
- Κύματα καύσωνα: Ορισμένα δεδομένα από μητρώα ασθενών δείχνουν ότι τα κύματα καύσωνα μπορεί να σχετίζονται με την έξαρση της νόσου.
- Ταξίδια στο εξωτερικό: Τα διεθνή αεροπορικά ταξίδια μπορεί να σχετίζονται με εξάρσεις της νόσου. Ο αντίκτυπος μπορεί να είναι αυξημένος σε άτομα με υψηλότερα επίπεδα καλπροτεκτίνης κοπράνων (μια πρωτεΐνη στα κόπρανα που βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα σε άτομα με ΦΝΕ) και άλλες καταστάσεις που αφορούν την υγεία.
- Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D: Τα άτομα με ελκώδη κολίτιδα διατρέχουν κίνδυνο να έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Η χαμηλή βιταμίνη D έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εξάρσεων και ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου.
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ): Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των ΜΣΑΦ που οδηγούν σε έξαρση της ελκώδους κολίτιδας, αλλά άλλες δείχνουν ότι δεν υπάρχει τέτοια σχέση.
- Διακοπή φαρμάκων: Πιθανότατα ο πιο συνηθισμένος παράγοντας για την πρόκληση μιας έξαρσης είναι η διακοπή των φαρμάκων ή η μη λήψη τους σύμφωνα με τις οδηγίες.
- Στρες: Τα στρεσογόνα γεγονότα δεν προκαλούν ελκώδη κολίτιδα. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι διαπιστώνουν ότι το στρες μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση της νόσου.
